змага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. з кім-чым, супраць каго-чаго або без дап. Весці барацьбу, спаборнічаць, супраціўляцца, імкнучыся перамагчы.

З. з ворагамі.

З. з канкурэнтамі.

Жыць і з.

2. з чым, супраць чаго. Імкнуцца знішчыць, выкараніць што-н.

З. з забабонамі.

З. супраць вайны.

3. за што. Дамагацца чаго-н., пераадольваючы перашкоды.

З. за свабоду.

4. з чым і без дап. Уступаць у сутыкненне (пра пачуцці, імкненні).

У ім радасць змагалася з зайздрасцю.

У душы змагаліся два пачуцці.

|| наз. змага́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калаці́ць, калачу́, кало́ціш, кало́ціць; незак.

1. каго-што. Выклікаць дрыжанне чаго-н.; хістаць, трэсці.

Выбухі гармат калацілі горад.

К. яблыкі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго (што). Выклікаць дрыжыкі (пра страх, ліхаманку, холад і пад.).

Мяне калоціць (безас.).

3. каго-што і без дап. Рабіць вобыск (разм.).

4. што. Гатаваць якую-н. страву, размешваючы калатоўкай (разм.).

К. зацірку.

5. перан., каго (што). Выклікаць непрыемнае пачуццё.

Гэта несправядлівасць калоціць мяне.

6. каго-што і без дап. Часта і моцна стукаць; наносіць удары, біць (разм.).

К. кулакамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).

1. Валачыся па зямлі.

Ланцуг цягаўся па зямлі.

2. Хадзіць дзе-н., куды-н. доўга, без мэты, без пільнай патрэбы.

Ц. па хатах.

3. Неаднаразова хадзіць, ездзіць куды-н. з якой-н. мэтай, па якой-н. справе.

Ц. па судах.

4. з кім, за кім. Заляцацца да каго-н.; быць у інтымных адносінах з кім-н. (неадабр.).

5. Спаборнічаць; мерацца сіламі з кім-н. Дзе табе з ім ц.!

◊

Цягацца за чубы (разм.) — біцца.

|| зак. пацяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

АПА́ЧЫ, дэне,

племя паўночнаамерыканскіх індзейцаў. Разам з племем наваха складаюць паўд. групу атапаскаў. У мінулым апачы — качавыя паляўнічыя. Жывуць у рэзервацыях штатаў Арызона, Новая Мексіка і Аклахома ў ЗША. Колькасць 21 тыс. чал. (без наваха, 1987). Паводле рэлігіі хрысціяне.

т. 1, с. 420

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Валы́нда ’той, хто ходзіць без работы’ (Нас.). Да валындацца па аналогіі з дурында. Параўн. таксама валакіда.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́глам ’толькі’ (Мат. Гом.). Відавочна, з агулам, увогуле (гл.). Параўн. рус. дыял. оглом ’агульна, без разбору’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тро́нчык ‘паляўнічы’ (Сцяшк. Сл.). Няясна; магчыма, іранічнае ўтварэнне ад трэ́нтацца ‘бадзяцца, хадзіць без справы’ (Нас.), гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дым (род. ды́му) м., в разн. знач. дым;

◊ з ды́мам пайсці́ — сгоре́ть;

д. каро́мыслам — дым коромы́слом;

пусці́ць з ды́мам — сжечь, спали́ть;

у д. — в дым;

няма́ ды́му без агню́ — погов. нет ды́ма без огня́;

со́рам не д., вачэ́й не вы́есць — посл. стыд не дым, глаза́ не вы́ест

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насмяя́цца, -мяю́ся, -мяе́шся, -мяе́цца; -мяёмся, -меяце́ся, -мяю́цца; -ме́йся; зак.

1. Уволю пасмяяцца (разм.).

Н. ў час спектакля.

2. з каго-чаго, над кім-чым і без дап. Аднесціся да каго-, чаго-н. з насмешкай; абразіць.

Н. над пачуццямі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

не... (а таксама ня...), прыстаўка.

Надае слову:

1) новае, процілеглае значэнне, напр., невясёлы (сумны);

2) тое ж, але з адценнем абмежаванасці, напр., неблагі;

3) значэнне адмаўлення таго, што абазначае дадзенае слова без гэтай прыстаўкі, напр.: неакуратны, непаспяховы, недалёка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)