цямно́та, ‑ы, ДМ ‑ноце, ж.
Разм. Тое, што і цемната. [Петрусёва маці:] — Якая пагода нецікавая і цямнота, сырасць... Гартны. [Сымон:] — Я хацеў бы ведаць ноты... Пашкадуй мае цямноты: Навучы, скінь з мяне ночку, Каб і я мог чытаць кнігі І па нотах граць, як пан! Колас. Пры панах у цямноце жыла ты, Галадала і мерзла ў замець. І жыцця майго першую дату Не змагла зберагчы твая памяць. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мара́ль ж.
1. мора́ль; (совокупность норм поведения — ещё) нра́вственность;
агульначалаве́чая м. — общечелове́ческая мора́ль (нра́вственность);
2. (нравственный вывод) мора́ль;
м. ба́йкі — мора́ль ба́сни;
3. разг. (наставление) мора́ль, нравоуче́ние ср.;
чыта́ць м. — чита́ть мора́ль (нравоуче́ние)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ко́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.
1. што, а таксама з чым і з інф. Завяршыць, давесці да канца, закончыць.
К. касьбу.
К. з рамонтам.
К. чытаць.
2. што чым. Зрабіць што-н. у заключэнне, закончыць чым-н.
К. артыкул цытатай.
К. выступленне заклікамі.
3. што, з чым і з інф. Палажыць канец чаму-н., спыніць што-н.
К. гулянкі.
К. з п’янствам.
К. бяздзейнічаць.
4. што. Завяршыць навучанне дзе-н.
К. аспірантуру.
5. каго (што). Звесці са свету (разм.).
◊
Дрэнна (кепска) кончыць — пра ганебны канец чыйго-н. жыцця або дзейнасці.
Кончыць жыццё — памерці.
|| незак. канча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
настаўле́нне н
1. Beléhrung f -, -en;
чыта́ць каму-н настаўле́нні j-m die Leviten [-´vi:-] lésen*; j-m éine Morálpredigt hálten* (іран);
2. (інструкцыя) Vórschrift f -, -en; Ánweisung f -, -en; Ánleitung f -, -en; Instruktión f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
радо́к м
1. Réihe f -, -n;
2. (на пісьме) Zéile f -, -n;
пачына́ць з но́вага радка mit éiner néuen Zéile begínnen*;
чыта́ць памі́ж радко́ў zwíschen den Zéilen lésen*;
2. разм (пра прычоску) Schéitel m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Morál
f -
1) мара́ль, мара́льнасць
gégen die ~ verstóßen* — паруша́ць мара́ль
2) разм. мара́ль, павуча́нне; ната́цыя
j-m ~ prédigen — чыта́ць каму́-н. ната́цыі [мара́ль]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
індыка́тар, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Прыбор, які служыць для вымярэння фізічных велічынь (ціску, нагрузкі і пад.), а таксама для адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта назірання. Індыкатар электрычных ваганняў. Індыкатар настройкі. Акустычны індыкатар.
2. ‑у. Рэчыва, якое ўводзіцца ў раствор для выяўлення хімічнага працэсу, што адбываецца ў растворы. Індыкатар шчолачных і кіслых рэакцый.
3. ‑а. Бібліятэчная картатэка, якая паказвае, хто ўзяў чытаць кнігу. Навесці даведку па індыкатар у.
[Лац. indicator — паказальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакры́цца, ‑крыюся, ‑крыешся, ‑крыецца; зак.
1. Запоўніцца, усыпацца, усеяцца чым‑н. па паверхні. Зямля пакрылася снегам. Поле пакрылася ўсходамі. □ Хмызняк бліжэй падышоў да рэчкі, голыя мясціны пакрыліся асакой. Дуброўскі. // Выступіць, распаўсюдзіцца па паверхні чаго‑н. Волах пачаў чытаць, і раптам яго твар і шыя пакрыліся чырвонымі плямамі. Прокша. Маладое жыта пакрылася расою. Мележ. // перан. З’явіцца ў вялікай колькасці, у многіх мясцінах. Краіна пакрылася сеткай электрастанцый.
2. Разм. Апладніцца (пра жывёл).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умудры́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Ухітрыцца зрабіць, ажыццявіць што‑н., выйсці з цяжкага становішча. Бацька мой, Карн Яўстратавіч, неяк умудрыўся навучыцца чытаць, трошкі пісаць і слыў на вёсцы за грамацея. Сабаленка. Ходзячы ў дзесяты клас, Пятрок умудрыўся адначасова скончыць курсы трактарыстаў. Хадановіч. // Разм. іран. Зрабіць што‑н. непажаданае, тое, чаго лёгка можна было б пазбегнуць. — Як вы ўмудрыліся ўвесці машыну ў штопар? — задумліва, нібы сам з сабою разважаючы, запытаўся [у Макарава] Дым. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́кцыя ж Vórlesung f -, -en; Vórtrаg m -(e)s, -träge;
курс ле́кцый (у ВНУ) Vórlesungszyklus m -, -klen;
наве́дваць ле́кцыі die Vórlesungen besúchen;
чыта́ць ле́кцыі Vórlesungen hálten*;
ле́кцыя па… (гісторыі і г. д.) Vórlesung in… (Geschichte usw)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)