цямно́та, ‑ы, ДМ ‑ноце, ж.

Разм. Тое, што і цемната. [Петрусёва маці:] — Якая пагода нецікавая і цямнота, сырасць... Гартны. [Сымон:] — Я хацеў бы ведаць ноты... Пашкадуй мае цямноты: Навучы, скінь з мяне ночку, Каб і я мог чытаць кнігі І па нотах граць, як пан! Колас. Пры панах у цямноце жыла ты, Галадала і мерзла ў замець. І жыцця майго першую дату Не змагла зберагчы твая памяць. Арочка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мара́ль ж.

1. мора́ль; (совокупность норм поведения — ещё) нра́вственность;

агульначалаве́чая м. — общечелове́ческая мора́ль (нра́вственность);

2. (нравственный вывод) мора́ль;

м. ба́йкі — мора́ль ба́сни;

3. разг. (наставление) мора́ль, нравоуче́ние ср.;

чыта́ць м. — чита́ть мора́ль (нравоуче́ние)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

ко́нчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што, а таксама з чым і з інф. Завяршыць, давесці да канца, закончыць.

К. касьбу.

К. з рамонтам.

К. чытаць.

2. што чым. Зрабіць што-н. у заключэнне, закончыць чым-н.

К. артыкул цытатай.

К. выступленне заклікамі.

3. што, з чым і з інф. Палажыць канец чаму-н., спыніць што-н.

К. гулянкі.

К. з п’янствам.

К. бяздзейнічаць.

4. што. Завяршыць навучанне дзе-н.

К. аспірантуру.

5. каго (што). Звесці са свету (разм.).

Дрэнна (кепска) кончыць — пра ганебны канец чыйго-н. жыцця або дзейнасці.

Кончыць жыццё — памерці.

|| незак. канча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

настаўле́нне н

1. Belhrung f -, -en;

чыта́ць каму настаўле́нні j-m die Leviten [-´vi:-] lsen*; j-m ine Morlpredigt hlten* (іран);

2. (інструкцыя) Vrschrift f -, -en; nweisung f -, -en; nleitung f -, -en; Instruktin f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

радо́к м

1. Rihe f -, -n;

2. (на пісьме) Zile f -, -n;

пачына́ць з но́вага радка mit iner nuen Zile begnnen*;

чыта́ць памі́ж радко́ў zwschen den Zilen lsen*;

2. разм (пра прычоску) Schitel m -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Morl

f -

1) мара́ль, мара́льнасць

ggen die ~ verstßen* — паруша́ць мара́ль

2) разм. мара́ль, павуча́нне; ната́цыя

j-m ~ prdigen — чыта́ць каму́-н. ната́цыі [мара́ль]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

індыка́тар, ‑а і ‑у, м.

1. ‑а. Прыбор, які служыць для вымярэння фізічных велічынь (ціску, нагрузкі і пад.), а таксама для адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта назірання. Індыкатар электрычных ваганняў. Індыкатар настройкі. Акустычны індыкатар.

2. ‑у. Рэчыва, якое ўводзіцца ў раствор для выяўлення хімічнага працэсу, што адбываецца ў растворы. Індыкатар шчолачных і кіслых рэакцый.

3. ‑а. Бібліятэчная картатэка, якая паказвае, хто ўзяў чытаць кнігу. Навесці даведку па індыкатар у.

[Лац. indicator — паказальнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пакры́цца, ‑крыюся, ‑крыешся, ‑крыецца; зак.

1. Запоўніцца, усыпацца, усеяцца чым‑н. па паверхні. Зямля пакрылася снегам. Поле пакрылася ўсходамі. □ Хмызняк бліжэй падышоў да рэчкі, голыя мясціны пакрыліся асакой. Дуброўскі. // Выступіць, распаўсюдзіцца па паверхні чаго‑н. Волах пачаў чытаць, і раптам яго твар і шыя пакрыліся чырвонымі плямамі. Прокша. Маладое жыта пакрылася расою. Мележ. // перан. З’явіцца ў вялікай колькасці, у многіх мясцінах. Краіна пакрылася сеткай электрастанцый.

2. Разм. Апладніцца (пра жывёл).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умудры́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

Ухітрыцца зрабіць, ажыццявіць што‑н., выйсці з цяжкага становішча. Бацька мой, Карн Яўстратавіч, неяк умудрыўся навучыцца чытаць, трошкі пісаць і слыў на вёсцы за грамацея. Сабаленка. Ходзячы ў дзесяты клас, Пятрок умудрыўся адначасова скончыць курсы трактарыстаў. Хадановіч. // Разм. іран. Зрабіць што‑н. непажаданае, тое, чаго лёгка можна было б пазбегнуць. — Як вы ўмудрыліся ўвесці машыну ў штопар? — задумліва, нібы сам з сабою разважаючы, запытаўся [у Макарава] Дым. Алешка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ле́кцыя ж Vrlesung f -, -en; Vrtrаg m -(e)s, -träge;

курс ле́кцый (у ВНУ) Vrlesungszyklus m -, -klen;

наве́дваць ле́кцыі die Vrlesungen beschen;

чыта́ць ле́кцыі Vrlesungen hlten*;

ле́кцыя па… (гісторыі і г. д.) Vrlesung in… (Geschichte usw)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)