Няўстру́й ’непаседлівы, нецерпялівы, няўрымслівы чалавек’ (міёр., З нар. сл.; Сл. ПЗБ; Сл. ЦРБ), ’весялун’, няўстру́йны ’неспакойны’ (Сцяшк. Сл.), параўн. укр. невструйливий, невстрійливий ’непаседлівы, гарэзны’, рус. неустро́йный, неустро́ица ’неспакойны, буйны чалавек’ (арх., СРНГ). Няясна; магчыма, звязана з лат. stràjuš ’хуткі, імклівы’, літ. sraũjas ’тс’, гл. струмень. Не- (ня‑) у гэтым выпадку мае ўзмацняльны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́звы, рі́звый ’хуткі ў рабоце’ (ЛА, 3), рэ́зву ’бойкі, смелы’ (ТС). Укр. різвий, рус. резвый, польск. rzeźwy. Прасл. дыял. *rězvъ ’рэзкі, энергічны’, несумніўна, звязана з *rězati (гл. рэзаць); у аснове, магчыма, больш ранні прыметнік *rězъ ’рэзкі’, роднасны літ. raižús ’рэзкі’; наяўнасць ‑vъ звязана з прыналежнасцю прыметніка да асновы на ‑ŭ‑ (Борысь, 534–535).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
adventurous
[ədˈventʃərəs]
adj.
1) аванту́рны; прыго́дніцкі; ху́ткі да ры́зыкі; адва́жны
a bold adventurous explorer — адва́жны прыго́днік, разьве́днік
2) рызыко́ўны
an adventurous undertaking — рызыко́ўнае й небясьпе́чнае пачына́ньне
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ада́жыо
(іт. adagio = павольна)
1) муз. павольны тэмп, больш хуткі, чым ларга, але павольнейшы за андантэ;
2) музычны твор або яго частка ў такім тэмпе;
3) павольная частка сольнага або дуэтнага балетнага танца.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ру́хаць 1 ’перамяшчаць’, ’прыводзіць у рух, прымушаць дзейнічаць’, ’кранаць’ (ТСБМ). Параўн. укр. ру́хати ’перамяшчаць’, польск. ruchać ’тс’, славен. rúhati ’перамяшчаць, трасці’. Прасл. *ruxati, суадноснае з *rušiti, гл. рушыць. Той жа праславянскі корань, што і ў рух (гл.). Сюды ж руха́вы ’хуткі, рухлі́вы ’тс’.
Ру́хаць 2 ’рохкаць’ (Сл. ПЗБ), ру́хкаць ’тс’ (ТС), рю́хать ’тс’ (Растарг.). Гукапераймальнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
bystry
1. хуткі, скоры; порсткі;
2. праніклівы; кемлівы, кемны;
3. востры;
bystry wzrok — востры зрок;
bystry słuch — востры (чуйны) слых
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
doraźny
doraźn|y
хуткі, безадкладны, неадкладны;
sąd ~y — ваенна-палявы суд;
~a pomoc — безадкладная (першая) дапамога;
~e kłopoty — часовыя цяжкасці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Вёрткі ’здольны да хуткіх і спрытных рухаў; выкрутлівы, порсткі, жвавы; пранырлівы’ (КТС, БРС, Шат., Карл.), укр. ве́рткий ’шустры’, рус. разан. вёртко ’хутка, скора’, чэш. уст. vrtký, новае vratký ’нясталы, ненадзейны, хісткі’, славац. vrtký ’хуткі, рухлівы, неспакойны, вёрткі, рэзкі’. Паўн.-слав. ізалекса. Утворана пры дапамозе суф. ‑kъ ад дзеяслова vьrtěti; гл. вярцець. Крукоўскі (162) лічыць гэту лексему агульнарускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
meteoric
[,mi:tiˈɔrɪk]
adj.
1) мэтэо́рны, мэтэары́тны
meteoric shower — дождж мэтэо́раў
2) бліску́чы або́ ху́ткі, як мэтэо́р
3) зьвя́заны з атмасфэ́рай або́ атмасфэ́рнымі зья́вамі, атмасфэры́чны
meteoric phenomena — атмасфэ́рныя зья́вы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дэтана́цыя
(фр. détonation, ад лац. detonare = загрымець)
1) хуткі хімічны працэс, які суправаджаецца выдзяленнем цяпла і скорасць распаўсюджання якога большая за скорасць гуку ў дадзеным рэчыве;
2) імгненнае загаранне выбуховага рэчыва, выкліканае выбухам другога рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)