Выпраме́ньваць (БРС). Да прамень (гл.). Структурная калька рус. излуча́ть, таксама, як і выпраме́ньванне, калька рус. излуче́ние (Крукоўскі, Уплыў, 121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выпрацава́ць (БРС). Да працаваць. Калька рус. вы́работать ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 119). Калькай, відавочна, з’яўляецца і выпрацо́ўка; параўн. рус. вы́работка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярча́льны ’які верціцца’ (КТС). Калька з рус. мовы, утвораная з дапамогай бел. кораня і афікса (Крукоўскі, Уплыў, 120–121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лакаматы́ў ’машына для перамяшчэння па рэйках вагонаў, цыстэрнаў, платформаў і пад.’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 83).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Парць’е́ ’швейцар у гасцініцы’ (ТСБМ). Праз рус. портье́ ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 78), якое з франц. portiè (ССРЛЯ, 10, 328).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прара́б ’выканаўца работ, непасрэдны кіраўнік работ’ (ТСБМ). Запазычанне новага часу з рус. складанаскарочанага прораб ’производитель работ’ (Крукоўскі, Уплыў, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́жаны ’родны’ (Нас.). Магчыма, уплыў польск. rodzony ’тс’, звычайна з прыстаўкамі ‑ро́джаны (напр., наро́джаны). Да род 1, радзіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АНІМІ́ЗМ
[ад лац. anima (animus) дух, душа],
вера ў існаванне духаў і душ, у іх уплыў на жыццё людзей і жывёл, на прадметы і з’явы навакольнага свету. Узнік у першабытным грамадстве і лёг у аснову пазнейшых рэліг. вераванняў; састаўны элемент кожнай сучаснай рэлігіі. Тэрмінам «анімізм» абазначаюць і тэорыю ўзнікнення рэлігіі, распрацаваную англ. антраполагам Э.Тайларам (1832—1917), якая зводзіць рэлігію да індывід. псіхалогіі чалавека, не ўлічвае сац. перадумоў яе паходжання.
т. 1, с. 370
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АНО́САЎ Павел Пятровіч
(1799, С.-Пецярбург — 25.5.1851),
рускі металург. Скончыў Горны кадэцкі корпус (1817). Працаваў на златаустаўскіх і алтайскіх з-дах. Раскрыў страчаны ў сярэднія вякі сакрэт вырабу булатнай сталі (1837). Распрацаваў новыя спосабы атрымання высакаякаснай сталі праз навугляроджванне жалеза ў тыглі. Даследаваў уплыў легіравальных элементаў на ўласцівасці сталі. Адкрыў метады мікрааналізу структуры металаў з дапамогай мікраскопа.
Тв.:
Собл. соч. М., 1954.
Літ.:
Прокошкин Д.А. П.П.Аносов, 1799—1851. М., 1971.
т. 1, с. 374
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАГАЛЮ́БАЎ Аляксей Пятровіч
(28.3.1824, с. Памяранне Ленінградскай вобласці — 7.11.1896),
рускі жывапісец-марыніст. Вучыўся ў Пецярбургскай АМ (1850—53), у 1854—60 працаваў у Парыжы, Дзюсельдорфе. З 1873 жыў у Францыі. На пачатку творчага шляху зазнаў уплыў І.Айвазоўскага. Аўтар рамантычных пленэрных пейзажаў і панарамных марскіх баталій: «Грэнгамская бітва» (1866), «Лес у Вёле. Нармандыя» (1871), «Вусце Нявы» (1872) і інш. Заснаваў Мастацкі музей імя А.М.Радзішчава (1885) і Рысавальнае вучылішча ў Саратаве (1897).
т. 2, с. 197
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)