здурне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Страціць розум; зрабіцца дурным (у 1, 2 знач.). — Здурнеў саўсім! Як разгарачыцца, сам не помніць, што кажа. Мележ. Трапляецца і разумнаму здурнець. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загла́дзіцца, ‑дзіцца; зак.
1. Выраўнавацца, стаць гладкім. Складкі на сукенцы загладзіліся. Поўсць на кані загладзілася.
2. перан. Страціць вастрыню, стаць менш адчувальным. [Яніна:] Выдайце мяне за Лявона, і ўсё загладзіцца. Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адабра́цца, адбярэцца; зак.
Страціць здольнасць рухацца, дзейнічаць у выніку хваробы ці здранцвець ад напружанай працы або страху, хвалявання і пад. [Якуб Колас] сядзеў за сталом.. і працаваў, пакуль не адбярэцца рука. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аблысе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Страціць валасы, зрабіцца лысым; палысець. Здавалася.. [бацька] паменшаў, раздаўся ў плячах, зусім аблысеў. Грахоўскі. // перан. Агаліцца, пазбавіцца покрыва. □ Снег хутка раставаў, і за дзень узгоркі аблыселі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паблядне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць, зрабіцца бледным. Пабляднець ад хвалявання. □ Войт пахіснуўся, пабляднеў і асеў, схапіўшыся за бок. Колас.
2. Страціць яркія фарбы; пацямнець. Пялёсткі пабляднелі. Малюнак пабляднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз’ядна́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Разм. Аддзяліцца адзін ад другога (пра злучаныя часткі чаго‑н.). Правады раз’ядналіся.
2. перан. Страціць агульнасць у чым‑н., стаць далёкімі, чужымі адзін другому.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сарамата́, ‑ы, ДМ ‑маце, ж.
Разм.
1. Сорам, ганьба. [Ахрэм:] — Вунь бачыш?.. Новы старшыня ў сані ўпрогся, сарамата якая! Краўчанка.
2. Пачуццё маральнай адказнасці за свае паводзіны, учынкі. Страціць сарамату.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачапі́цца, -чаплю́ся, -чэ́пішся, -чэ́піцца; зак.
1. чым, за што. Закрануўшы што-н., страціць магчымасць рухацца; закрануць сабой, якой-н. часткай цела ці адзення за што-н.
Воз зачапіўся за пень.
З. рукавом за дрот.
2. Ухапіцца, учапіцца (разм.).
З. рукамі за сук.
|| незак. зачапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і зачэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Ашчаве́ць 1 ’звянуць, аслабнуць’ (Байк. і Некр.). Няясна, магчыма, да ашчавець 2, параўн. прастамоўнае скіснуць ’страціць настрой, здацца’ або да шчавы ’пусты’, параўн. рус. щавый ’пусты; пульхны’ (з тъщавъ ад тъщъ, параўн. тощий ’пусты, слабы’, гл. Фасмер, 4, 495).
*Ашчавець 2, ошчаві́ты ’пракіснуць’ (Клім.). Ад шчавы ’пракіслы’, параўн. шчавэ молоко ’пракідае малако’ (Вешт. 390).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Besínnung
f - свядо́масць, па́мяць, прыто́мнасць
die ~ verlíeren* — 1) стра́ціць прыто́мнасць, знепрыто́мнець; 2) тра́ціць [губля́ць] галаву́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)