1.(1і2ас.неўжыв.). Станавіцца тупым (у 1 знач.); тупіцца. Нож тупее.//перан. Станавіцца менш вострым (пра боль). Боль спачатку быў рэзкі, але з кожным крокам тупеў. Язэп радаваўся — значыць, абыдзецца, і не трэба будзе лажыцца ў бальніцу.Асіпенка.
2.перан. Прыходзіць у стан атупення, станавіцца неўспрымальным, тупым. Памяць тупее. □ Баталаў з жахам заўважыў, як тупее ў яго хлопцаў былая нянавісць.Асіпенка.Семінарысты сноўдаліся па пакоі, асабліва ў часе падрыхтоўкі да экзаменаў, як тручаныя тараканы; іх галовы, нашпігаваныя папоўскай цвіллю, памалу тупелі.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Касцярня́ ’месца, дзе сабраны людскія косці’ (Нас.). Пад праформай *kosterъ Трубачоў (Эт. сл., 11, 154) разглядае формы з розных слав. моў: балг.дыял.костер ’крывы вінаградарскі нож’, макед.коштерица ’від змяі’, серб.-харв.кбстер ’від асятра’, польск.дыял.kościer ’пустазелле Bromus secalinus’, ст.-рус.костеръ ’грубае тоўстае сцябло некаторых раслін’, рус.костерь ’пустазелле’. У лік бел. форм трапіла вытворнае і зафіксаванае толькі ў Нас.косцерня (аб яго значэнні гл. вышэй). Такім чынам, можна меркаваць (відавочна, услед за Трубачовым), што гэта бел. слова з’яўляецца вельмі каштоўным рэліктам, хоць і ў вытворнай форме старога прасл.*kosterъ. Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 347–348.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ба́лавацьнесов.
1. балова́ть, избало́вывать;
б. гасці́нцамі — балова́ть пода́рками;
2. (што) прост. игра́ть (с чем, чем);
~ваў нож і абрэ́заў па́лец — игра́л (с) ножо́м и поре́зал па́лец;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зрэ́зацца, зрэ́жуся, зрэ́жашся, зрэ́жацца; зак.
1. Прытупіцца, пакарацець ад доўгага карыстання. Нож зрэзаўся.
2.перан.Разм. Не здаць экзамена. Аркадзю пасля таго, як ён зрэзаўся пры паступленні ў педагагічны інстытут, нават боязна было і падумаць паступаць яшчэ куды-небудзь.Сабаленка.
3.зкім і без дап.Разм. Уступіць у спрэчку, сварку; схапіцца. Нешта бацькава было і ў характары Евы... Так схопіцца, так зрэжацца, аж шмаццё ляціць.Ермаловіч.//звычайнажарт. Заўзята згуляць з кім‑н. у якую‑н. гульню. Дзядзя Ваня.. любіў «зрэзацца» з заўзятымі класнымі шахматыстамі.Якімовіч.
4. Дакрануўшыся да каго‑, чаго‑н., паляцець убок (пра мяч, шар). Мяч зрэзаўся ў вароты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rusty
[ˈrʌsti]
adj.
1) іржа́вы, заржаве́лы
a rusty knife — заржаве́лы нож
a rusty stain — пля́ма ад іржы́
2) іржа́вы ко́лер
3) бля́клы, вы́цьвілы
a rusty black — збля́клы, вы́цьвілы чо́рны ко́лер
4) Figur. запу́шчаны, занядба́ны
His French is a little rusty — Ён кры́ху прызабы́ў францу́скую мо́ву
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
спина́ж. спі́на, -ны ж.; пле́чы, род. плячэ́й и плеч;
взвали́ть но́шу на́ спину узвалі́ць но́шу на пле́чы;
распрями́ть спи́ну вы́прастаць спі́ну (пле́чы);
◊
на со́бственной спине́ (испыта́ть, узна́ть что́-л.) на ўла́снай спі́не (зазна́ць што-не́будзь);
выезжа́ть на чье́й-л. спине́ выязджа́ць на чыёй-не́будзь спі́не;
гнуть спи́ну гнуць спі́ну;
за спино́й(у кого-л.)де́лать(что-л.) за пляча́мі (у каго-небудзь) рабі́ць (што-небудзь);
поверну́ться спино́й(к кому-л.) павярну́цца пляча́мі (да каго-небудзь);
показа́ть спи́ну паказа́ць спі́ну;
нож в спи́нунож у спі́ну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Прыпо́н ’вяроўка, папруга для прывязвання жывёлы’ (ТСБМ, ТС), ’канавязь’ (Байк. і Некр.), прыпуо́н ’кол ці металічны стрыжань, да якога прывязваюць жывёлін’ (беласт., Сл. ПЗБ), прыпо́н ’кароткі раменьчык на поясе, на якім вісіць нож’ (Маш.), ’забарона’ (ТС), прыпу́на ’мера стрымлівання’ (кам., Жыв. сл.). Рус.дыял.припо́н ’торба з аўсом, якую надзяваюць на храпу каня’, укр.припі́н, припо́на ’вяроўка, якой прывязваюць жывёлу на пашы’; ’перашкода’, польск.przypon ’павадок’, серб.-харв.при́пон ’доўгая вяроўка, на якую навязваюць каня для пасьбы’, балг.при́пун ’доўгая вяроўка для прывязвання снапоў або сена на возе; папруга для прывязвання жывёлы, якую падкоўваюць’. Прасл.*priponъ, аддзеяслоўнае ўтварэнне ад *pripęti з чаргаваннем галосных (БЕР, 5, 731), гл. прыпінаць, да пяць, пну. Параўн. запан (гл.). Гл. таксама Мяркулава, Этимология–1963, 16.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Mésser
I
n -s, - нож; разе́ц, лязо́
ein schárfes [stúmpfes] ~ — во́стры [тупд] нож
◊ j-m das ~ an die Kéhle sétzen — прыпе́рці каго́-н. да сцяны́
die Sáche steht auf des ~s Schnéide — спра́ва ў крыты́чным ста́не [стано́вішчы]
Kampf [Krieg] bis aufs ~ — барацьба́ не на жыццё, а на смерць