Schwérpunkt
m -s, -e
1) фіз. цэнтр цяжа́ру
2) су́тнасць, са́мае істо́тнае
hier liegt der ~ der Fráge — су́тнасць пыта́ння у гэ́тым
die ~e der Industríe — вузлавы́я галі́ны прамысло́васці
3) вайск. напра́мак гало́ўнага ўдару (у наступленні); асно́ўныя намага́нні (у абароне)
die Bíldung des ~es éinleiten — наме́ціць напра́мак гало́ўнага ўда́ру [асно́ўных намага́нняў]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
псіхатро́пны
(ад гр. psyche = душа + tropos = напрамак)
які аказвае ўплыў на псіхічныя працэсы (напр. п-ыя сродкі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ве́ктар
(лац. vector = які нясе)
мат. 1) адрэзак прамой, які мае пэўнае становішча і напрамак;
2) велічыня, якая характарызуецца памерам і напрамкам і можа быць геаметрычна прадстаўлена ў выглядзе адрэзка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
матэрыялі́зм, ‑у, м.
1. Навуковы, у адрозненне ад ідэалізму, напрамак у філасофіі, які сцвярджае першаснасць матэрыі і другаснасць свядомасці.
2. Вузка практычныя адносіны да рэчаіснасці. // Адносіны да рэчаіснасці з пункту гледжання сваёй выгады.
•••
Гістарычны матэрыялізм — састаўная частка марксісцка-ленінскай філасофіі, навука аб найбольш агульных законах развіцця грамадства.
Дыялектычны матэрыялізм — філасофія марксізма-ленінізма, якая базіруецца на матэрыялістычным тлумачэнні аб’ектыўнага свету і дыялектычным метадзе яго пазнання.
[Фр. matérialisme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стаіцы́зм, ‑у, м.
1. Напрамак у антычнай філасофіі, які патрабаваў свядомага падпарадкавання чалавека пануючай у свеце неабходнасці і панавання чалавека пад страсцямі.
2. перан. Стойкасць, мужнасць у жыццёвых выпрабаваннях, здольнасць супрацьстаяць спакусам. Помнячы пра бацьку і прыносячы яму за ўсё зробленае для беларускай культуры шчырую падзяку, мы, аднак, бяром сабе за прыклад сына — яго [Максіма Багдановіча] любоў да Айчыны, служэнне ёй, яго непахіснасць і нязломны стаіцызм. «Маладосць».
[Ад назвы порціка Stoa ў Афінах, дзе вучыў філосаф Зянон.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіру́нак м
1. (напрамак) Ríchtung f -, -en; Áusrichtung f -, -en;
2. перан Ríchtung f;
гало́ўны кіру́нак Háuptrichtung f;
у гэ́тым кіру́нку in díeser Ríchtung [Bezíehung];
3. (накіраванасць дзеяння, паварот) Verláuf m -es, -läufe; Wéndung f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бінаура́льны
(ад лац. bini = два + auris = вуха);
б. эфект — здольнасць чалавека і вышэйшых жывёл вызначаць напрамак, адкуль прыходзіць гук, абумоўленая тым, што да абодвух вушэй гукі прыходзяць неадначасова і неаднолькавымі па сіле.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
рэалісты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выходзіць з разумення і ўліку рэальных абставін; практычны. Рэалістычны падыход да жыцця. □ З гэтага боку, з боку тонкай чуласці і лёгкага містыцызму, .. [Лабановіч] бачыў яго [Турсевіча] першы раз, дасюль лічачы яго чалавекам пераважна рэалістычнага складу. Колас.
2. Які кіруецца прынцыпамі рэалізму (у 1 знач.), заснаваны на прынцыпах рэалізму. Рэалістычны напрамак у літаратуры. □ «Ваўкалак» [А. Абуховіча] — твор рэалістычны, у ім яскрава выявіліся вольналюбівыя настроі і імкненні працоўнага люду. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэзурбані́зм
(ад фр. dés- = раз- + urbanisme, ад лац. urbanus = гарадскі)
напрамак у горадабудаўніцтве, які супрацьпастаўляе буйным гарадам свабоднае рассяленне сярод прыроды.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
рок-му́зыка
(англ. rock-music)
напрамак эстраднай музыкі, якая выконваецца на электрамузычных інструментах і ў аснове якой ляжыць выразны басовы рытм.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)