kamień

kamie|ń

м. камень, каменне;

~ń szlachetny — каштоўны камень;

~ń nazębny — зубны камень;

~ń szlifierski — шліфавальны камень;

~ń łupany — бутавы камень; бут;

~ń polny (brukowy) — брукавальны камень;

~ń tłuczony — шчэбень; друз;

~ń młyński — бягун, жоран;

~ń kotłowy — накіп;

~ń grobowy (nagrobny) — надмагільны камень (магільная пліта); надмагілле;

~ń węgielny — краевугольны камень;

~ń milowy — важны этап;

~ń u szyi — камень на шыі;

~ń obrazy — прычына крыўды;

przepadł jak ~ń w wodę — прапаў як у ваду ўпаў;

~ń spadł mi z serca — камень (цяжар) з душы зваліўся;

nie zostawić ~nia na ~niu — каменя на камені не пакінуць;

idzie jak z ~nia — насілу, з цяжкасцю;

trafiła kosa na ~ń — каса на камень наскочыла (трапіла); трапіўся востры на шылаватага; цюк на крук; пад чорным лесам спаткаўся чорт з бесам

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

літасфе́ра

(ад гр. lithos = камень + sphaira = шар)

верхняя цвёрдая абалонка зямнога шара, якая ўключае зямную кару і верхні слой мантыі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Кры́сло ’аснова жорнаў, на якой рухаецца верхні камень’ (Тарнацкі, Studia). Гл. крэслаδ.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэ́зны: у выразе рэ́зны камень ’онікс’ (Байк. і Некр.). Ад рэзаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

спо́дні, -яя, -яе.

1. гл. спод.

2. Які размешчаны ўнізе, знаходзіцца з нізу чаго-н., са споду (у 3 знач.).

С. камень у жорнах.

3. Пра бялізну: які надзяваецца пад іншае адзенне або непасрэдна на цела; ніжні.

Сподняя бялізна.

Спаць у споднім (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

цо́каць¹, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Утвараць адрывістыя кароткія гукі, стукаючы чым-н. цвёрдым аб камень, метал і пад.

Падковы цокаюць па бруку.

2. Утвараць кароткія звонкія гукі (пра птушак, звяроў і пад.).

|| аднакр. цо́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. цо́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дашпурну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

Разм. Шпурнуўшы, дакінуць да якога‑н. месца. Дашпурнуць камень да дарогі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жарсцвя́к, ‑а, м.

Камень, які лёгка рассыпаецца на жарству. // Жарства. Цячэ вадзіца тая, Бруіцца ручайком. Навіны сабірае, Шаруе жарсцвяком. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каме́я, ‑і, ж.

Камень або ракавіна з мастацкай разьбой, якія выкарыстоўваюцца для ўпрыгожвання ў брошках, пярсцёнках. // Брошка з такім упрыгожаннем.

[Іт. cammeo.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кру́кам, прысл.

У сагнутым стане, нагадваючы крук. Крукам выгнуўшы спіну, [чалавек] з-пад ног вырывае камень і кідае ў камяніцу. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)