про́пісь, ‑і, ж.

1. Узор правільнага каліграфічнага пісьма. Спісваць з пропісі. // Пісьмо ад рукі сярод друкаванага тэксту.

2. перан. Агульнавядомая, збітая ісціна, думка.

3. у знач. прысл. про́піссю. Словамі, а не лічбамі. Напісаць суму пропіссю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абгрунтава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад абгрунтаваць.

2. у знач. прым. Падмацаваны пераканаўчымі доказамі. Цяпер яна, гэта думка, ператварылася ў цвёрдае і абгрунтаванае перакананне: Калхіду асушыць можна, сучасная тэхніка здолее гэта здзейсніць. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

генія́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Надзелены геніем (у 1 знач.); выключна адароны, таленавіты. Янка. Купала быў першым, хто чуццём геніяльнага мастака разгадаў у Багдановічу выдатнага паэта. Майхровіч.

2. Уласцівы генію, творча дасканалы. Геніяльная думка. Геніяльны раман.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слу́шны, ‑ая, ‑ае.

Разумны; абгрунтаваны; практычна карысны. Слушная парада. Слушная заўвага. Слушная ідэя. □ Але ж Сямён таксама хоча найлепшага. І прапанова яго слушная. Шыцік. Думка была слушная, і Віктар павінен быў з ёй згадзіцца. Маўр.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дагматы́зм

(фр. dogmatisme, ад гр. dogma, -atos = думка, вучэнне)

некрытычнае мысленне, якое апіраецца на догмы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

недакла́дны

1. нето́чный;

н. перакла́д — нето́чный перево́д;

2. нето́чный, недостове́рный;

~ныя зве́сткі — нето́чные (недостове́рные) све́дения;

3. нечёткий;

~ная ду́мка — нечёткая мысль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уні́клівы

1. укло́нчивый;

у. адка́з — укло́нчивый отве́т;

2. пытли́вый; внима́тельный;

~вая ду́мка чалаве́ка — пытли́вая мысль челове́ка;

у. по́зірк — пытли́вый (внима́тельный) взгляд

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разва́га ж.

1. (думка, меркаванне) Überlégung f -, -en, Erwägung f -, -en;

2. (роздум) Náchdenken n -s;

3. філас. Verstánd m -(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

◎ Назор ’нагляд’ (Дуж-Душ.), параўн. у т. зв. духоўнай песні: Ай сынку мой, сынку, царь небесный! / Да с ким мяне, деву, покидаешь? / Да кому ты назор святый оставляешь? (магіл., Шн. 2, 615). Ад наверыць ’назіраць’ (Бел. каз. эпас, 53). Рус. назор ’нагляд, дазор’, укр. назорити ’убачыць, заўважыць’; у іншых славянскіх мовах адпаведныя словы ад *zbreti ’глядзець’ маюць іншыя значэнні (чэш. názor ’погляд, думка’, серб.-харв. назор ’думка, погляд’, ’увага’ і пад.), што, відаць, сведчыць аб незалежным характары іх развіцця. Гл. зорыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тэ́ма ‘галоўная думка, прадмет, змест твора; заданне’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.). Хутчэй праз ням. Thema, якое, у сваю чаргу, з лац. thema < грэч. θέμα (Рэйзак, 655). Літаратуразнаўчы тэрмін, паводле Краснея (Прабл. бел. філал., 64), запазычаны з рус. тема ў пачатку XX ст., дзе замацаваўся з часоў Ламаносава, аднак паралельна з ім ужываўся ў XVIII ст. адпаведнік грэчаскай форме фема ‘тс’ (Фасмер, 4, 40; Арол, 4, 58; Кохман, 235). Беласт. тема́т (Вруб.) з польск. temat ‘асноўная думка’ з пераносам націску на канец слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)