ро́сна,
1. Прысл. да росны 1.
2. безас. у знач. вык. Пра выпадзенне вялікай расы. Рабілася сапраўды холадна, росна, і Пятро, шкадуючы свае чаравікі, прапанаваў вярнуцца. Шамякін. Раніцай — росна, удзень — млосна, увечары — камары — не выстаўляй з куста галавы. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Destitutis ventis remos adhibe
Калі сціх вецер, бярыся за вёслы.
Когда утих ветер, берись за вёсла.
бел. Не вешай галавы/носа. Не апускай рук. Не падай духам.
рус. Не вешай головы/носа. Не опускай рук. Не падай духом.
фр. Ne pas se décourager (Не падать духом, не отчаиваться).
англ. Keep your chin up! (Держи подбородок вверх!).
нем. Den Kopf nicht hängen lassen (Не вешай голову).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Бру́нькі ’шэрсць дрэннай якасці, знятая з ног і галавы авечкі’ (Улад.). Відаць, укр. паходжання. Параўн. укр. бру́нька ’пупышка на дрэве’ (мае дакладную адпаведнасць у балг. мове: балг. бру́нка ’пупышка на дрэве’, параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, № 4, 129). Развіццё семантыкі ’пупышка’ → ’катылёк’ (першапачаткова ’шэрсць у катыльках, зваляная’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск. kapitał ’тс’, якое з лац. capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус. капита́л < ням. Kapital < італ. capitale ’асноўная сума’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
анты́хрыст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Паводле вучэння хрысціянскай царквы галоўны праціўнік Хрыста. [Пятрусь:] — Залатыя рукі [у сына]! Ды што ж без галавы. Талстога знайшоў, антыхрыста. Адрокся ад царквы святое, ад бога, ад роду, ад бацькоў. Брыль.
2. Разм. Ужываецца як лаянкавае слова.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкасну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Адстаць, адчапіцца, адвязацца. [Аўгіня:] — Адкасніся ад мяне. Ідзі прэч. Колас. [Хмялеўскі:] — Ды каб я ад Халусты адкаснуўся, то чалавекам стаў бы. Чарнышэвіч. Калі любіш — ажаніся, а не любіш — адкасніся. Прыказка.
•••
Адкасніся ад маёй галавы — перастань дакучаць, адчапіся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́лава, ‑а, н.
Цела чалавека або жывёліны без галавы і канечнасцей. Стома ўсё больш абцяжарвала рукі, тулава, але .. [Васіль] не паддаваўся. Мележ. Цяпер .. [Чарнавус] падаўся тулавам крыху ўперад, падрыхтаваўся слухаць: цікава ўсё ж такі, што будзе гаварыць новы старшыня, чым здзівіць? Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скафакефа́лія
(ад гр. skaphe = лодка + kephale = галава)
анамальная форма галавы — доўгі вузкі чэрап з выступаючым ілбом і патыліцай, падобны на лодку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спермацэ́т
(ад сперма + гр. ketos = кіт)
воскападобнае рэчыва, якое змяшчаецца ў асобных поласцях галавы кашалота і ўжываецца ў парфумерыі і медыцыне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЛАМЕТРЫ́Я
(ад ала... + ...метрыя),
гетэрагонія, нераўнамерны рост асобных частак цела ў працэсе развіцця жывёльнага арганізма. Бывае адмоўнай (напр., запаволены рост галавы ў адносінах да ўсяго цела ў дзіцяці) і станоўчай (напр., паскораны рост рагоў у жвачных жывёл). Парушэнне ўзаемадзеяння паміж развіццём асобных частак арганізма жывёлы адбываецца пры хуткім павелічэнні агульных памераў цела за кошт простага прадаўжэння перыяду росту, без адначасовай перабудовы карэляцый.
т. 1, с. 227
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)