ушчамі́цца, ушчамлюся, ушчэмішся, ушчэміцца; зак.

1. Аказацца заціснутым, сціснутым з двух бакоў; зашчаміцца. [Свіння] то ўшчэміцца ў плот, то ўлезе ў шкоду, то раптам выпрастаецца на дарозе і імчыцца нема-ведама куды. Чарнышэвіч. Левая нага мая ушчамілася паміж бярозак. Жычка. // Уціснуцца, усунуцца; прымасціцца дзе‑н. [Ірма:] — Ведаю, цябе зноў цягне мора. Але сёння пасля шторму, там [на пляжы] з лежаком не ўшчэмішся. Карамазаў. Ніхто ў цягніку не спаў. Нават тых, каму пашэнціла ўшчаміцца і расцягнуцца на верхніх паліцах, не браў сон. Грахоўскі.

2. Трапіць куды‑н., апынуцца ў цяжкім становішчы. [Шабета:] — К[о]жны, як толькі ў пастку ўшчэміцца, авечкай стаць хоча... Мележ. // перан. Уладкавацца на работу. — Хваліўся [Покат] мне, — падхапіў Галаўня, — што быў на Урале, у шахце. І адтуль, відаць, выкурылі. Цяпер да нас хацеў ушчаміцца. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ца́цкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Гуляць з кім‑, чым‑н.; забаўляцца. Дзіця цацкаецца з катом. Цацкацца з дзіцем. □ Аднаго разу сяляне знайшлі на полі прыгожую медную трубачку з бліскучай ручкай. Цацкаліся з ёю, пакуль яна зашыпела... Бядуля. // Займацца якой‑н. клапатной справай; марудна рабіць што‑н.; важдацца з чым‑н. Да самага вечара .. [Захар Зынга] цацкаўся з ёю [гармонню] — разглядаў, пробаваў галасы, браў акорды. Чорны. [Юлька] доўга з дрывамі не цацкалася. Карамазаў. // Многа займацца з кім‑н.; удзяляць каму‑н. шмат часу, увагі; няньчыцца. [Хаценчык:] — Мы занадта цацкаліся з .. [Кузьмой Шавойкам]. І самі ў гэтым вінаваты. Колькі разоў папракалі яго за п’янку, але ніколі не пакаралі сурова. Броўка. Шпакі не вельмі цацкаюцца з захопнікамі. Ткнуць аднаго-другога вострай дзюбай, дык з вераб’ёў у момант злятае ваяўнічы запал. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цяля́ і цялё, ‑ляці; мн. ‑ляты, ‑лят; н.

1. Дзіцяня каровы. На пустых палянках у садзе пасвяцца цяляты. Бядуля. Недзе ў хляве сумавала ахрыплым голасам цялё. Чорны. // Дзіцяня ласіхі, аленя і пад. Следам за .. [зубрам] выходзіць на паляну ўвесь статак. Тут і маладыя зубры, і падлеткі, і дарослыя зубрыцы з цялятамі, падобнымі на буйных, калматых медзведзянят. В. Вольскі.

2. перан. Пра бязвольнага, безадказнага ці занадта прастадушнага, няхітрага чалавека. «Цяля!» — у думках вылаяў сябе Кулік. Гурскі.

•••

Гнілому цяляці хваста не адарве гл. адарваць.

Дзе і Макар цялят не пасе — тое, што і дзе і Макар коз не пасе (гл. дзе).

У бога цяля ўкрасці гл. украсці.

Цяляты язык аджавалі (ад’елі) каму, у каго — пра таго, хто не можа або не хоча сказаць што‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

szyk, ~u

I м.

1. строй; шыхт;

szyk bojowy — баявы строй;

2. грам. словапарадак;

szyk wyrazów — парадак слоў, словапарадак;

pomieszać komu ~i — расстроіць каму планы

II м.

шык; элегантнасць;

ubierać się z ~iem — апранацца з шыкам

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

testament, ~u

м.

1. завяшчанне;

otworzyć testament — адкрыць завяшчанне;

sporządzić testament — скласці завяшчаннне;

zapisać co komu w testament — запісаць (што на каго) у завяшчанні, завяшчаць (што каму);

2. перан. запавет;

Stary (Nowy) testament — Стары (Новы) запавет

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

bezwzględnie

1. бязлітасна, няшчадна; сурова;

traktować kogo bezwzględnie — жорстка ставіцца да каго;

2. абсалютна; безумоўна; цалкам, зусім;

ufać komu bezwzględnie — абсалютна (безумоўна) давяраць каму;

3. безумоўна; абавязкова; пэўна;

to bezwzględnie trzeba zobaczyć — гэта абавязкова трэба пабачыць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zwrócić

зак.

1. аддаць; вярнуць;

zwrócić dług — сплаціць доўг;

zwrócić szkodę — аплаціць шкоду;

2. павярнуць;

zwrócić głowę — павярнуць галаву;

3. звярнуць;

zwrócić uwagę — a) na coзвярнуць увагу на што;

komu зрабіць заўвагу каму;

4. вырваць; званітаваць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

żałować

незак.

1. шкадаваць;

żałować sierotę — шкадаваць сірату;

2. czego шкадаваць аб чым;

żałować swego postępku — шкадаваць аб сваім учынку;

żałować za grzechy — шкадаваць аб грахах;

3. komu czego шкадаваць каму чаго;

żałować pieniędzy — шкадаваць грошай

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

бро́сить сов., в разн. знач. кі́нуць; см. броса́ть;

◊

бро́сить ка́мень (ка́мнем, гря́зью) (в кого) кі́нуць ка́мень (ка́менем, гра́ззю) (у каго);

бро́сить в лицо́ (кому) кі́нуць у твар (каму);

бро́сить я́корь кі́нуць я́кар;

бро́сить перча́тку кі́нуць пальча́тку;

бро́сить взгляд кі́нуць по́зірк, гля́нуць;

бро́сить вы́зов кі́нуць вы́клік, вы́клікаць;

бро́сить тень (на чьё-л. и́мя) кі́нуць цень (на чыё імя́);

хоть брось прост. хоць кінь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

раскры́ть сов.

1. (коробку, дверь и т. п.) адчыні́ць, мног. паадчыня́ць; (широко) расчыні́ць, мног. парасчыня́ць;

2. (обнажить) раскры́ць, мног. параскрыва́ць;

3. (рот) разя́віць, мног. паразяўля́ць;

4. (глаза) расплю́шчыць, мног. парасплю́шчваць;

5. (книгу) разгарну́ць, мног. паразго́ртваць;

6. перен. (разоблачить) вы́крыць, мног. павыкрыва́ць; (тайну) раскры́ць;

◊

раскры́ть глаза́ (кому) адкры́ць во́чы (каму);

раскры́ть (чью) игру́ вы́крыць (чые) заду́мы (падко́пы);

раскры́ть рот разя́віць рот;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)