Пру́глічка ’драўляны падгалоўнік у ложку’ (рас., Шатал.). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 126), паколькі слова не этымалагізуецца на славянскай глебе і ягоны арэал блізкі да балтыйскага, яно магло быць запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. brūklỹs ’тоўстая палка, кавалак дрэва’, лат. sprũngulis ’маленькі круглы адрэзак дрэва; палка, пень’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раскабо́іна ’свавольнік, гарэза’ (Юрч.). Няясна. Магчыма звязана з прасл. *kobъ, *kobiti, *koběniti (sę) ’быць упартым, супрацівіцца’, параўн. рус. дыял. ко́бый ’чалавек з дрэнным характарам, наравісты’, ко́биться ’паводзіць сябе неспакойна’, ко́бень ’той, хто ўпарціцца, не слухаецца’, гл. ЭССЯ, 10, 88, 92, 101. Прыстаўка можа мець узмацняльнае значэнне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Слы́нуць ‘лічыцца, славіцца, быць вядомым’ (Нас., Байк. і Некр.), ст.-бел. слынути ‘славіцца’ (Ст.-бел. лексікон); сюды ж слынь ‘пагалоска, чутка’ (Ласт.). Укр. сли́нути, польск. słynąć, чэш. slynouti ‘тс’. Паводле Слаўскага (SP, 1, 45), прасл. *slynǫti‑ дэрыват з суф. ‑nǫ‑ ад прасл. *sluti, гл. слуць, слыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ту́быць ‘назва зёлкі’: вуньдзіка — тубыць, а гэта прастрэл (ад апуду) (мёрск., Наша слова, 2008, 7 траўня). Несумненна, суадносіцца з іншымі назвамі лекавых ці чароўных раслін нітубіч, нятубіц і, мажліва, нятупнік (гл.), табуізаваныя назвы якіх шыфруюць іх месцазнаходжанне і прызначэнне; *‑ту(т) быць — літаральна ‘якая тут павінна знаходзіцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

папа́сціся, ‑падуся, ‑падзешся, ‑падзецца; ‑падзёмся, ‑падзяцеся; пр. папаўся, ‑палася; заг. пападзіся; зак.

1. Апынуцца ў якіх‑н. абставінах, умовах (звычайна непрыемных). — Нічога цяпер не паробіш... — ідучы за Віктарам, вінавата гаварыў Іван. — Прыйдзецца ўсё аднесці дырэктару. Прыходзь вечарам да мяне... — Няма дурных, — сказаў Віктар.. — Сам папаўся, сам і выкручвайся. Васілёнак. — Куды [едзем]? — перапытаў Барыс і ўхмыльнуўся. — Папаўся ты, брат. Едзем мы на свята песні, ведаеш такое? Жычка.

2. Быць схопленым, злоўленым на чым‑н., выкрытым у чым‑н. — Я тут табе лістоўкі перадам, — панізіла голас Алаіза.. — Ты зможаш раздаць рабочым?.. Толькі асцярожна, каб не папаўся. Арабей. — Што, на кражы папаўся? — спытаў [капітан] у паставога міліцыянера. Паставы далажыў аб здарэнні. Капітан слухаў уважліва, сяды-тады паглядаючы на Віцю. Якімовіч. // Быць затрыманым, сустрэтым з намерам выкрыць што‑н., паквітацца за што‑н. і пад. — А-а, фашысты, папаліся! — злосна працадзіў праз зубы Барыс і доўгай чаргой секануў па казарме. М. Ткачоў. // Быць злоўленым (пра жывёл). Мужчыны ціха падводзяць сетку пад бераг і топчуць. Вось папаўся першы шчупак. Невялічкі, але для пачатку няблага. Жычка.

3. Сустрэцца, знайсціся; трапіцца. І зноў папаліся лісічкі — раз, другі, а потым у бярэзніку.. знайшоў я абабак і брылястыя чырвоныя сыраежкі. М. Стральцоў. Нам, што б там ні было, трэба сёння дабрацца да Закружнага. Аўтобус мы празявалі, а выпадковых машын не папалася. Пянкрат.

•••

Папасціся (трапіць) на вочы (вока) каму — з’явіцца ў полі зроку каго‑н., нечакана ўбачыць, сустрэць каго‑н.

Папасціся (трапіць) на вудачку — даць магчымасць падмануць, ашукаць, правесці сябе.

Папасціся на язык каму — стаць прадметам размоў, абмеркавання. Пападзіся цяпер [Марозу] на язык які Шэмет — жартачкамі душу выняў бы. Лобан.

Папасціся (трапіць) у лапы каго, чые, каму — апынуцца ў залежнасці ад каго‑н.

Папасціся (трапіць) у рукі каго, чые, каму — а) апынуцца ў залежнасці ад каго‑н.; б) быць злоўленым, схопленым кім‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Malum consilium est, quod mutari potest

Благое тое рашэнне, якое можа быць зменена.

Плохо то решение, которое может быть изменено.

бел. У яго сем пятніц на тыдні. На таго не спадзявайся, хто не гаспадар свайму слову. Той, хто ўсіх слухае, не навучыцца і дровы калоць. Хто мяняе, у таго хамут гуляе.

рус. Семь пятниц на неделе. Семь четвергов, и все в пятницу.

фр. Il change d’opinion comme de chemise (Он меняет мнение, как сорочку).

англ. Rain before seven, fine before eleven (До семи ‒ дождь, до одиннадцати ‒ ясно).

нем. Heute so, morgen so (Сегодня так, завтра так). Wie das Wetter (Как погода).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

даве́сціся сов., безл. довести́сь, случи́ться; прийти́сь, привести́сь;

у гэ́тым го́дзе мне давяло́ся быць на Чо́рным мо́ры — в э́том году́ мне довело́сь (случи́лось, пришло́сь, привело́сь) быть на Чёрном мо́ре;

праз дзень мне давядзе́цца ляце́ць на самалёце — че́рез день мне придётся лете́ть на самолёте

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

пі́льны

1. при́стальный; зо́ркий;

п. по́гляд — при́стальный взгляд;

~нае во́ка — зо́ркий глаз;

2. (весьма необходимый) настоя́тельный;

~ная патрэ́ба — настоя́тельная нужда́;

3. тща́тельный; внима́тельный;

~ная праве́рка — тща́тельная (внима́тельная) прове́рка;

4. бди́тельный;

трэ́ба быць ~нымі — на́до быть бди́тельными;

◊ ~ная спра́ва — неотло́жное де́ло; кра́йняя необходи́мость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

хадо́к м

1. Fúßgänger m -s, -;

быць до́брым хадако́м ein guter Fúßgänger sein, gut zu Fuß sein;

2. (асоба, пасланая з даручэннем) Ábgesandte (sub) m -n, -n; Sprécher m -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

заключа́цца канц (быць сутнасцю чаго-н) bestéhen* vi (у чым-н in D);

спра́ва заключа́ецца ў тым… es geht um…, es hándelt sich darúm…; es kommt daráuf an…; гл палягаць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)