Verbum

папра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак.

1. што. Ліквідаваўшы пашкоджанні, зрабіць прыгодным для карыстання.

П. калёсы.

2. што. Прывесці да належнага выгляду, парадку.

П. капялюш на галаве.

3. што. Палепшыць, умацаваць.

П. сваё здароўе.

4. што. Тое, што і выправіць¹ (у 3 знач.).

П. памылкі.

5. каго (што). Указаць каму-н. на зробленую памылку.

П. студэнта.

|| незак. папраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. папра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

перакана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго (што).

1. і з дадан. Прымусіць паверыць чаму-н., упэўніць у чым-н.

Яго словы пераканалі нас.

Ён пераканаў, што трэба рабіць менавіта так.

2. з інф. або злуч. «каб». Угаворамі схіліць да чаго-н., прымусіць зрабіць што-н.

П. каго-н. застацца.

Трэба п. яго, каб ехаў сёння.

|| незак. перако́нваць, -аю, -аеш, -ае; наз. перако́нванне, -я, н.

|| наз. перакана́нне, -я, н.

перакруці́ць, -учу́, -у́ціш, -у́ціць; -у́чаны; зак., што.

1. Павярнуць кругом, процілеглым бокам, канцом.

П. педалі.

2. Звіць вельмі туга, крута; сапсаваць празмерным закручваннем.

П. вужышча.

П. кран.

3. Наматаць на што-н. другое або іначай.

П. шалік на шыі.

4. перан. Перайначыць, зрабіць на свой лад (разм.).

Новыя абставіны ўсё перакруцілі.

5. перан. Сказіць, змяніць змест, форму чаго-н. (разм.).

П. чые-н. словы.

|| незак. перакру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

перапрацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.

1. што. Ператварыць у што-н. у працэсе апрацоўкі.

П. зялёную масу на корм.

2. што. Перарабіць, зрабіць па-новаму, інакш.

П. рукапіс.

3. без дап. Папрацаваць даўжэй, чым было вызначана.

П. тры гадзіны.

|| незак. перапрацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перапрацо́ўванне, -я, н. і перапрацо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. перапрацо́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

прабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́; -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -біў, -біла; -бі; -біты; зак.

1. гл. біць.

2. што. Ударамі або іншым спосабам зрабіць адтуліну, праход у чым-н.

П. адтуліну ў сцяне.

П. сабе дарогу (перан.: дасягнуць поспеху).

3. што. З цяжкасцю дабіцца ажыццяўлення чаго-н.

П. праект будаўніцтва Дома культуры.

|| незак. прабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).

|| наз. прабіва́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).

прасі́цца, прашу́ся, про́сішся, про́сіцца; незак.

1. Прасіць аб дазволе зрабіць што-н., адправіцца куды-н.

П. на каток.

2. Пра дзяцей: прасіць дазволу адправіць натуральную патрэбу.

П. на гаршчок.

3. Прасіць прабачэння, спагады, дапамогі і пад. (разм.) —

Адпусціце мяне, не мучце! — просіцца хлопчык.

4. перан. Быць гатовым да чаго-н., вельмі прыдатным для чаго-н. (разм.).

Пейзаж так і просіцца на палатно.

|| наз. папрасі́цца, -рашу́ся, -ро́сішся, -ро́сіцца (да 1—3 знач.).

рыхтава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак.

1. каго-што. Рабіць годным, гатовым (для выкарыстання, ужывання, для ажыццяўлення чаго-н., для работы).

Р. глебу пад пасевы.

Р. хворага да аперацыі.

Р. кадры.

2. што. Працаваць над выкананнем чаго-н., распрацаваць што-н.

Р. матэрыялы для даклада.

Р. дыпломную работу.

3. што. Збірацца, намервацца зрабіць што-н., задумваць што-н.

Р. удар па праціўніку.

4. што. Варыць ежу, гатаваць.

Р. вячэру.

свярбе́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -бі́ць, незак.

1. Выклікаць адчуванне казытлівага болю, адчуваць гэты боль.

Ад крапівы пякуць і свярбяць ногі.

Цела свярбіць.

2. перан., безас. Пра неадольнае жаданне зрабіць што-н.

Цэлы дзень свярбела паехаць па грыбы.

◊

Рукі свярбяць (разм.) —

1) хочацца пабіцца;

2) хочацца прыкласці рукі да якой-н. справы.

Язык свярбіць у каго (разм.) — хто-н. не можа стрымацца, каб не сказаць што-н.

супярэ́чнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Узаемадзеянне супрацьпастаўленых і ўзаемазвязаных сутнасцей як крыніц самаруху і развіцця (спец.).

Дыялектычныя супярэчнасці.

2. Палажэнне, пры якім адно (выказванне, думка, учынак) выключае іншае, не сумяшчальнае з ім.

С. у поглядах.

3. Выказванне або ўчынак, накіраваны супраць каго-, чаго-н.; пярэчанне, супярэчанне; процілегласць.

Супярэчнасці па цане на газ і нафту абвастраюць міжнародныя адносіны.

◊

Дух супярэчнасці — імкненне зрабіць не так, а зусім інакш.

узгарэ́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; -ры́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Загарэцца, разгарэцца.

Дровы ўзгарэліся.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Нечакана ўзнікнуць, пачацца.

Узгарэлася сварка.

3. перан., чым, без дап. і з інф. Запаліцца якім-н. пачуццём, моцна захацець зрабіць што-н.

У. жаданнем.

|| незак. узгара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і узга́рвацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца (да 1 знач.).