прасі́цца, прашуся, просішся, просіцца; незак.
1. Прасіць аб дазволе зрабіць што‑н. (увайсці, адправіцца куды‑н. і пад.). У будку, да цяпла, прасіўся чалавек. Навуменка. Людзі пачалі прасіцца ісці на заданне, хоць назначаны адпачынак яшчэ не скончыўся. Шамякін. // Выказаць жаданне адправіць натуральную патрэбу (пра дзяцей, жывёл).
2. Прасіць, каб прынялі ці залічылі куды‑н. Прасіцца на фронт.
3. Разм. Прасіць прабачэння, спагады, дапамогі і пад. — Ратуй мяне, чалавеча! — просіцца ў.. [дзеда] паляўнічы. Якімовіч. — Ну што вам значыць, — прасілася Лёдзя, гулліва пабліскваючы вачыма і верачы ў поспех. Карпаў.
•••
Просіцца на язык — вельмі хочацца сказаць. Многа крыўдных, балючых для .. [Веры] слоў прасілася на язык, але .. [Мікалай] змоўчаў. Дамашэвіч.
У рукі просіцца — пра тое, што лёгка, без цяжкасцей дастаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папераклада́ць I сов. (о многом) переложи́ть; (пол и т.п. — ещё) перестла́ть
папераклада́ць II сов. (на другой язык — о многом) перевести́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Таніна́ ’танчыня’ (Ян.), ’тонкасць’ (Бяльк.), ’тонкая галінка’ (мёрск., ЛА, 1), таніня́ ’тонкасць, танклявасць’ (Варл., Барад.). Параўн. укр. тонина́ ’тс’. Дублетныя адпрыметнікавыя ўтварэнні ад тонкі (гл.) як вынік канкурэнцыі блізкіх па семантыцы суф. ‑ін‑а і ‑ін‑я, проціпастаўленых на частцы моўнай тэрыторыі; апошні мае пераважна паўночную арыентацыю, што, паводле Сцяцко (Афікс. наз., 138), звязана з націскам на аснове, параўн. танкі́ ’тонкі’ (вільн., паст., мядз., Сл. ПЗБ). Станкевіч (Язык, 634) беспадстаўна меркаваў, што мае месца семантычная дыферэнцыяцыя таніна (ад танны, гл.) і таніня (ад тонкі, гл.). Пра пашырэнне суф. ‑ін‑я ў літаратурнай мове гл. Пацюпа ў Станкевіч, Язык, 1169–1170.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
з’е́длівы, ‑ая, ‑ае.
Схільны да едкіх, зласлівых насмешак; ядавіты. Хітраваты і з’едлівы на язык пяцікласнік Піліп Чаравака здорава падкалоў Адама, калі той запісваў хлопцаў у сваю брыгаду. Нядзведскі. // Які заключае, выражае едкую насмешку, здзек. З’едлівы тон. З’едлівыя словы. З’едлівая сатыра. □ Як зрабіць, каб.. пачуць людскі шчыры, а не з’едлівы, штучны смех? Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адубяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Тое, што і адубець. [Прыборны:] — Дадумаўся, ліха на цябе, у лістападзе Днепр пераплываць. Зусім адубянець мог на сярэдзіне. Шамякін. Васіль Ціханавіч.. стаяў.. і думаў, як адважыцца сказаць пра смерць Дзяніса. Гэта трэба зрабіць сёння — для гэтага ж ён і прыйшоў сюды, але адчуваў, што язык нібы адубянеў. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мазо́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.
Разм. Націраць мазалі доўгай работай або хадзьбой. Дзён два мазоліў [Бірук] далоні рыдлёўкай — раўняў гліняны дол. Кулакоўскі.
•••
Мазоліць вочы каму — дакучаць, назаляць пастаяннай прысутнасцю. Мужчыны выйшлі на двор. Абіваючы росную націну, пайшлі па градах да рова, каб не вельмі мазоліць людзям вочы. Асіпенка.
Мазоліць язык — упустую, дарэмна гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заплята́цца
1. geflóchten wérden;
2.:
у яго́ язы́к заплята́ецца разм séine Zúnge wird schwer; er lallt;
у яго́ но́гі заплята́юцца séine Béine gehórchen ihm nicht; er tórkelt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прытрыма́ць, прытры́мваць, прытры́мліваць
1. (zurück)hálten* vt, fésthalten* vt;
2. (захаваць):
прытрыма́ць гро́шы Geld zurückhalten* [zusámmenhalten*], kein Geld áusgeben*;
◊ прытрыма́ць язы́к разм die Zúnge im Záum(e) hálten*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
литерату́рный в разн. знач. літарату́рны;
литерату́рный язы́к літарату́рная мо́ва;
литерату́рное выраже́ние літарату́рны вы́раз;
литерату́рные круги́ літарату́рныя ко́лы;
литерату́рное насле́дие літарату́рная спа́дчына;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Вытылі́нгаваць ’іграць на язык’ (Жд., 2), вытылі́нкванне (птушак) (КЭС, слуц.). Ад гукапераймальнага выклічніка тылі-тылі; параўн. рус. тили́кать, тилили́кать ’выпускаць тонкія, высокія гукі’, укр. тілікати ’дрэнна граць на скрыпцы’, выкл. тылі-тылі, чэш. tikati ’шчабятаць (аб птушанятах)’. Гл. таксама Махэк₂, 643.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)