абу́ць, абу́ю, абу́еш, абу́е; абу́ты; зак., каго-што.
1. Надзець на ногі сабе ці каму-н. абутак.
А. боты.
2. Забяспечыць каго-н. абуткам.
Трэба на зіму дзяцей а.
◊
Абуць у лапці — абхітрыць, давесці да беднасці.
Гу́лі не аднаго ў лапці абулі (прыказка).
|| незак. абува́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
авёс, аўса́, часцей мн. (у знач. засеянага гэтым злакам поля) аўсы́, -о́ў, м.
Яравая збажына, зерне якой ідзе на корм коням і на крупы; зерне гэтага злака.
Даць каню аўса.
Не гані каня дубцом, а гані аўсом (прыказка). Аўсы зазелянелі.
|| прым. аўся́ны, -ая, -ае.
А. кісель.
Аўсяная мука.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хвілі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
1. Мера часу, роўная 1/60 гадзіны ці 60 секундам.
Чакаем дваццаць хвілін.
2. Кароткі прамежак часу, імгненне.
Зайдзі на хвіліну, ёсць справа.
Хвілінай веку не надточыш (прыказка).
|| памянш.-ласк. хвілі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
|| прым. хвілі́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
танцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; незак.
1. што і без дап. Выконваць танец; умець выконваць танцы.
Т. вальс.
І Халімон танцуе, калі яму шанцуе (прыказка).
2. перан. Не стаяць на месцы, пераступаць з нагі на нагу (пра коней).
|| зак. станцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ата́ва, ‑ы, ж.
Трава, якая вырасла ў той жа год на пакошы. На лугах ужо рассцілалася зялёнымі аксамітамі пяшчотна-кволая атава. Колас. Проста атаву скасіць, ды не проста ў хлеў скласці. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мятлі́ца, ‑ы, ж.
Шматгадовая расліна сямейства злакавых з суквеццем у выглядзе мяцёлкі. Злева, зарослы сівай мятліцай, зялёным лопухам з калючымі шышкамі, ляжаў земляны вал старажытнай крэпасці. Грамовіч. Зарадзіла мятліца — хлебу палавіца. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нябі́ты, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога не білі, які не цярпеў ад пабояў. // перан. Разм. Які не зведаў строгай вывучкі. / у знач. наз. нябі́ты, ‑ага, м. За аднаго бітага двух нябітых даюць. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саладзі́ны, ‑дзін; адз. няма.
Гушча, якая застаецца пасля вінакурэння, піваварэння і ідзе на корм жывёле. З табою чорт піва варыў, а саладзін адрокся. Прыказка.
•••
(Знацца, разбірацца) як свіння на саладзінах гл. свіння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцеражо́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад сцерагчы.
2. у знач. прым. Такі, якога ахоўваюць, засцерагаюць ад каго‑, чаго‑н. / у знач. наз. сцеражо́ны, ‑ага, м. Сцеражонага і бог сцеражэ. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бру́ха, ‑а, н.
Разм. Тое, што і чэрава. [Вепр] па самае бруха грузнуў у дрыгве. Самуйлёнак. Сытае бруха да навукі глуха. Прыказка. / у перан. ужыв. Паўзуць жалезным брухам танкі, Аж стогнуць сцены камяніц. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)