tykać

I незак.

чапаць, кранаць

II tyka|ć

незак. разм. тыкаць, звяртацца на “ты”;

ona go tykać mimo różnicy wieku — яна тыкае яму (звяртаецца да яго на “ты”), не зважаючы на розніцу ва ўзросце

III незак.

цікаць (пра гадзіннік)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

мяня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.

1. Абменьваць адну рэч на другую. На другі дзень пад вечар дзяўчаты пайшлі ў бліжэйшую вёску мяняць на прадукты сякія-такія салдацкія рэчы. Кулакоўскі.

2. Замяняць адно чым‑н. другім аднародным; зменьваць, падменьваць. Мяняць кватэру. Мяняць работу. □ Сапёры рамантавалі мост, мянялі насціл. Ставер. Лена стаяла каля стала, мяняла пласцінкі. Ваданосаў. Я расхінуў сваю плашч-палатку, пакрыў сябе і Віну. Глянуў на гадзіннік — пара мяняць Несцера. Не падымаючыся з зямлі, разбудзіў партызана і паслаў на змену. Карпюк.

3. Рабіць іншым; зменьваць. Чорны пярсцёнак мігцеў перад вачыма і мяняў свой колер, рабіўся шэрым. Лынькоў. // Пераўтвараць. Заўтра цікава будзе расказаць сваім таварышам-рабочым, як іх праца ўжо цяпер пачынае мяняць звыклы воблік наваколля. Няхай. // Адмовіўшыся ад чаго‑н., заменьваць яго чым‑н. іншым. Мяняць погляды. Мяняць рашэнні.

4. Разменьваць грашовыя купюры на больш дробныя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нала́дзіць сов.

1. (создать) нала́дить, организова́ть; (связь) установи́ть;

н. вытво́рчасць аўтамабі́ляў — нала́дить (организова́ть) произво́дство автомоби́лей;

н. су́вязь з кім-не́будзь — установи́ть (нала́дить) связь с кем-л.;

н. рабо́ту клу́ба — нала́дить рабо́ту клу́ба;

2. почини́ть, испра́вить; нала́дить;

н. гадзі́ннік — почини́ть (испра́вить) часы́;

н. плуг — нала́дить плуг;

3. муз., радио нала́дить, настро́ить;

н. прыёмнік — нала́дить, (настро́ить) приёмник;

4. (вечер, концерт и т.п.) устро́ить, организова́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

скамяне́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які набыў выгляд і ўласцівасці каменя, ператварыўся ў камень. Скамянелая расліннасць. □ А больш за ўсё вабіла да сябе вялізная дзіўная жамчужына.. — Нездарма легенда кажа, што гэта ёсць скамянелыя божыя слёзы. Маўр. // Які стаў цвёрдым, сухім як камень. Скамянелае тоўстае карэнне.. [бярозы], упіўшыся ў зямлю, ішло глыбока, шырока, аж на дарогу. Вышынскі. Сухая, скамянелая пасля ночы дарога звінела пад жалезнымі падкоўкамі Колевых новых ботаў, пашытых навыраст. Якімовіч.

2. перан. Які стаў нерухомым, здранцвелым, застылым. Ты доўга сядзела за сталом Нерухомая, скамянелая. І чутна ў цішы было, Як стукае гадзіннік мерна, Як дробны дождж сячэ халодныя шыбы. Багдановіч. Немцы ўжо не баяліся, не крычалі, а стаялі скамянелыя, дзе хто быў. Маўр. Прыгожы Дашын твар на момант успыхнуў, заірдзеўся і стаў скамянелым. Ракітны.

3. перан. Які страціў здольнасць праяўляць якія‑н. пачуцці, стаў абыякавым да ўсяго. Кожнаму з нас трэба трошкі журбы, Каб у жыцці скамянелым не быць. Чарнушэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упе́рад прысл разм

1. vórwärts, vorán, voráus, vor;

ісці́ упе́рад vórwärts géhen*; перан vórwärts schréiten*;

упе́рад да перамо́гі! vórwärts zum Sieg!;

2. разм (спярша, раней) künftig, in Zúkunft;

упе́рад бу́дзьце ўва́жлівей! séien Sie künftig vórsichtiger!;

уза́д і упе́рад auf und ab, hin und her;

ні ўзад ні упе́рад wéder vor noch rǘckwärts;

гадзі́ннік ідзе́ упе́рад die Uhr geht vor;

плаці́ць упе́рад voráus(be)zahlen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

дзяжу́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які выконвае тыя ці іншыя службовыя або грамадскія абавязкі ў парадку чаргі. Дзяжурны міліцыянер. □ Доўга сядзець у палаце, непакоіць хворага дзяжурны доктар не дазваляў. Пальчэўскі. // у знач. наз. дзяжу́рны, ‑ага, м.; дзяжу́рная, ‑ай, ж. Асоба, якая ў парадку чаргі выконвае свае службовыя або грамадскія абавязкі. Дзяжурны па вакзалу. Дзяжурны па кухні. □ У казарме чутны асцярожныя крокі дзяжурнага, які штораз паглядае на гадзіннік. Каваль. Аператыўны дзяжурны зараз жа пазваніў у эскадрыллі, перадаў загад камандзіра палка. Алешка. // Які працуе ў гадзіны перапынку або ў дні адпачынку іншых падобных устаноў. Дзяжурная аптэка. Дзяжурны магазін.

2. Прызначаны для дзяжурства. У дзяжурным пакоі рэзка і трывожна зазваніў тэлефон, і Стась кінуўся да яго. Мікуліч. // у знач. наз. дзяжу́рная, ‑ай, ж. Пакой, памяшканне для дзяжурства. Зайсці ў дзяжурную.

3. Загадзя падрыхтаваны для неадкладнага выкарыстання. Дзяжурная страва ў рэстаране. // перан. Загадзя прыдуманы, завучаны. Дзяжурная фраза. Дзяжурны жарт. □ Паходня паспрабаваў быў чытаць тэзісы, але і самому яму стала сумна, нібы гэта былі чужыя, дзяжурныя словы, паўтораныя сотні разоў. Хадкевіч.

[Ад фр. de jour— які адносіцца да гэтага дня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сапсава́ць сов.

1. испо́ртить; (механизм и т.п. — ещё) повреди́ть;

с. матэрыя́л — испо́ртить материа́л;

с. гадзі́ннік — испо́ртить (повреди́ть) часы́;

2. (о здоровье и т.п.) испо́ртить, расшата́ть, расстро́ить;

3. (ухудшить, сделать скверным) испо́ртить;

с. настро́й — испо́ртить настрое́ние;

4. (воспитанием, дурным влиянием) испо́ртить;

5. (обезобразить) изуро́довать;

◊ с. абе́дню — (каму) испо́ртить обе́дню (кому);

с. мно́га крыві́ — испо́ртить мно́го кро́ви;

ма́слам ка́шу не сапсуе́ш — посл. ма́слом ка́шу не испо́ртишь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

náchstellen

1.

vt

1) рэгулява́ць; адсо́ўваць, пераво́дзіць наза́д

éine Uhr ~ — пераво́дзіць гадзі́ннік наза́д

2) (D) лічы́ць го́ршым (каго-н., што-н. у параўнанні з кім-н., чым-н. іншым), лічы́ць менш дасто́йным [ва́ртым] (каго-н. у параўнанні з кім-н.)

2.

vi (D) падпільно́ўваць, прасле́даваць (каго-н.)

éinem Mädchen ~ — разм. прасле́даваць дзяўчы́ну

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

steal​2 [sti:l] v. (stole, stolen)

1. кра́сці, выкрада́ць;

I had my watch stolen. У мяне скралі гадзіннік.

2. рабі́ць што-н. упо́тай; дамага́цца чаго́-н. хі́трасцю

3. пракрада́цца; падкрада́цца;

A tear stole down her cheek. Па яе шчацэ ціха скацілася сляза.

♦

steal a glance at smb. крадко́м гля́нуць на каго́-н.;

steal a kiss сарва́ць пацалу́нак;

steal a march (on smb.) падману́ць (чыю́-н.) пі́льнасць;

steal a ride е́хаць «за́йцам»/без біле́та;

steal the scene/show зацьмі́ць усі́х;

steal smb.’s thunder перахапі́ць па́льму першынства́

steal in [ˌsti:lˈɪn] phr. v. прабра́цца крадко́м

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

проби́ть сов.

1. в разн. знач. прабі́ць, мног. папрабіва́ць;

проби́ть сте́ну прабі́ць сцяну́;

проби́ть доро́гу че́рез лес прабі́ць даро́гу праз лес;

часы́ про́били полови́ну пе́рвого гадзі́ннік прабі́ў пало́ву пе́ршай;

проби́ть штрафно́й спорт. прабі́ць штрафны́;

2. (проконопатить) спец. праканапа́ціць;

3. (исполниться) разг., уст. сту́кнуць;

◊

проби́ть себе́ доро́гу прабі́ць сабе́ даро́гу;

пу́шкой не пробьёшь гарма́тай не праб’е́ш;

час про́бил а) (наступило время) наста́ў час; б) (кончилось время кого-, чьё-л.) адышо́ў час;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)