ры́тміка, ‑і, ДМ ‑міцы, ж.
1. Сістэма і характар рытму. Рытміка верша вар’іруецца надзвычай лёгка і натуральна, яна дапасавана да агульнай апавядальнай танальнасці твора. Гіст. бел. сав. літ.
2. Вучэнне аб рытме (у вершах, музыцы, танцах і пад.).
3. Сістэма фізічных практыкаванняў пад музыку, якая мае мэту развіваць пачуццё рытму. Урок рытмікі.
[Ад грэч. rhithmikós — суразмерны, стройны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛЕ́Н Клаўдзій
(Claudius Galenus; 129, г. Пергам, сучасны г. Бергама, Турцыя — каля 201),
рымскі ўрач і натураліст. Вывучаў філасофію Платона, Арыстоцеля і медыцыну ў Пергаме, удасканальваўся па анатоміі ў Александрыі, Палесціне, на Кіпры. З 164 працаваў у Рыме ўрачом Марка Аўрэлія. Аўтар больш як 400 навук. прац па медыцыне, філасофіі. Увёў у медыцыну вівісекцыйныя эксперыменты на жывёлах. Паказаў, што анатомія і фізіялогія — аснова навук. дыягностыкі, лячэння і прафілактыкі хвароб. Упершыню зрабіў анатама-фізіял. апісанне цэласнага арганізма, у т. л. каля 300 мышцаў, чатырохбугорнага цела, блукальнага нерва, 7 пар чарапных нерваў, вылучыў 3 слаі сценак артэрый. Развіў гумаральнае вучэнне Гіпакрата, стварыў вучэнне пра тэмперамент, увёў размежаванне ўяўленняў псіхікі і свядомасці. Абагульніў уяўленні ант. медыкаў у адзінае вучэнне, якое паўплывала на развіццё прыродазнаўства да 15—16 ст. Ідэаліст. накіраванасць яго твораў спрыяла трансфармацыі вучэння ў т.зв. галенізм, які кананізаваўся царквой і панаваў у медыцыне некалькі стагоддзяў.
Тв.:
Рус. пер. — О назначении частей человеческого тела. М., 1971.
Літ.:
Лункевич В.В. От Гераклита до Дарвина: Очерки по истории биологии. Т. 1—2. 2 изд., М., 1960;
Бляхер Л.Я. Очерк истории морфологии животных. М., 1962;
История биологии с древнейших времен до начала XX в. М., 1972.
т. 4, с. 457
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЯКСЕ́ЕЎ (літ. псеўд. Аскольдаў) Сяргей Аляксеевіч
(1870 — 23.5.1945),
расійскі філосаф. Скончыў Пецярбургскі ун-т. Да сярэдзіны 1920-х г. праф. Політэхн. ін-та (Петраград). У 1921 заснаваў тайнае рэліг.-філас. т-ва (у 1926 перайменавана ў «Брацтва св. Серафіма Сароўскага»). У 1928 арыштаваны і сасланы ў Комі АССР. З 1935 жыў у Ноўгарадзе. Пасля Вял. Айч. вайны эмігрыраваў у Германію. Аўтар кн. «Крытыка дыялектычнага матэрыялізму», у якой развіваў вучэнне аб трансцэндэнтальнасці прадмета ведаў, сімвалічнасці пазнання, крытыкаваў уяўленні аб суб’екце пазнання за яго «безаблічнасць» і падмену індывід. разумення. У аснове яго анталогіі вучэнне пра ўзаемадзеянне душ.
Тв.:
Основные проблемы теории познания и онтологии. Спб., 1900;
Мысль и действительность. М., 1914;
Сознание как целое: Психол. понятие личности. М., 1918.
т. 1, с. 298
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
астрало́гія
(гр. astrologia)
вучэнне аб сувязі паміж размяшчэннем нябесных свяціл і гістарычнымі падзеямі, лёсам людзей і народаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інтэрпу́нкцыя
(лац. interpunctio = раздзяленне мовы кропкамі)
1) вучэнне аб расстаноўцы знакаў прыпынку;
2) тое, што і пунктуацыя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
касмало́гія
(ад космас + -логія)
вучэнне пра будову і развіццё Сусвету, а таксама раздзел астраноміі, прысвечаны гэтаму вучэнню.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
манадало́гія
(ад манада + -логія)
вучэнне аб манадах, развітае нямецкім філосафам Г. Лейбніцам (1646—1716) і яго паслядоўнікамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
панентэ́ізм
(ад пан- + гр. en -у + theos = бог)
рэлігійна-філасофскае вучэнне, паводле якога свет існуе ў богу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прафанава́ць
(лац. profanare)
апашляць што-н., непачціва адносіцца да таго, што карыстаецца ўсеагульнай пашанай (напр. п. вучэнне).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спірытуалі́зм
(фр. spiritualisme, ад лац. spiritualis = духоўны)
ідэалістычнае філасофскае вучэнне, паводле якога дух (душа) з’яўляецца першаасновай свету.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)