Абало́нь ’лугавое ўзбярэжжа ракі, якое заліваецца ў разводдзе’ (Янк. I), абалонне ’тс’ (Касп., КТС), абалона ’тс’ (КТС). У тых жа значэннях рус.болонь, укр.болоння, чэш.blána, польск.błonie, błoń. Параўн. бель ’балота’ (светлы вір?). Фартунатаў (AfslPh, 4, 579) звязвае з іншасуфіксальнымі рус.болото, літ.báltas ’белы’ і г. д. Больш пераканаўчым было б супастаўленне прасл.*bolnь з яго фанетычным дублетам *polnь (< прасл.pole), гл. палон. (Талстой, Геогр., 74–79). Варыянты *bolnь і *polnь знаходзяцца арэальна ў дадатковым размеркаванні (*bolnь — на большасці паўночнаславянскай тэрыторыі, *polnь — паўднёваславянскай, што сведчыць у карысць архаічнасці *polnь). Параўн. абалонка1, а таксама ад (гл.). Параўн. балона2.
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ску́ркаж
1. (футра) Fell n -(e)s, -e, Féllchen n -s, -;
2.спец (наждачная) Schmírgelzeug n -(e)s, Schmírgelpapier n -s, -e; Gláspapier n (шкляная);
3. (плеўка) Häutchen n -s, -;
4.бат (абалонка пладоў) Schále f -, -n; Hülle f -, -n, Pélle f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АТМАСФЕ́РА ПЛАНЕ́Т,
знешняя газавая абалонка планет Сонечнай сістэмы. Фарміраванне атмасферы планет звязана з эвалюцыяй планеты; структура, дынаміка і хім. састаў вызначаюцца месцазнаходжаннем планеты, яе масай і параметрамі руху. Сярод зямной групы планет атмасферу маюць Зямля, Венера, Марс; практычна пазбаўлены газавай абалонкі Меркурый, а таксама Месяц.
У атмасферы Зямлі асн. кампанентамі з’яўляюцца азот і кісларод, у атмасферах Венеры і Марса — вуглякіслы газ (95%). Планеты-гіганты маюць магутныя вадародна-геліевыя атмасферы з метанам і аміякам. Даследаванне структуры, саставу і дынамікі атмасферы планет праводзяць з дапамогай касм. апаратаў «Месяц», «Венера», «Марс», «Марынер», «Вікінг», «Вояджэр» і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пе́лена ’падол (ніжні край спадніцы)’ (нараўл., ельск., Мат. Гом.), ’ніжні край кашулі’ (Арх. Федар.), ’прыпол’ (лун., Сл. Брэс.; ТС), пе́ліна ’прыпол’ (Мат. Гом.), пелена́ ’падол, прыпол’ (ПСл). Укр.пе́лена́ ’падол кашулі; ніжні край страхі’, рус.наўг., пск.пелена́ ’сшытая полка; палотнішча’, чэш., славац.plena, славен.peleníca, pelna, plẹ́na, pleníca, pelníca, серб.-харв.ре̏лена, pelèna, макед., балг.пелена, ст.-слав.пелена. Прасл.*pelenā і pelnā, роднасныя лац.pellis < pelnis, ст.-грэч.πέλας ’скура’, ст.-в.-ням.fel ’тс’, ст.-англ.filmen ’скурка (на крайняй плоці)’, літ.plėnė̃ ’скурка, плеўка’, ст.-прус.pleynis < і.-е.*pel‑ ’покрыва, адзежа, абалонка’ (Махэк₂, 458; Аткупшчыкоў, Из истории, 134–135). Гл. таксама пеляна́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагаві́ца ’празрыстая вонкавая абалонка вока’ (ТСБМ), рус.рогови́ца, укр.рогі́вка, польск.rogówka, чэш.rohovka, в.-луж.rohowka, серб.ро̏жна навлака, славен.roženica, балг.ро́говица, літ.ragenà. Хутчэй за ўсё, слова мае сувязь з арагаве́ць ’стаць цвёрдым’, паколькі абазначае цвёрдую абалонку вока, параўн. ням.Hornhaut ’рагавіца’, якое складаецца з Horn ’рог’ і Haut ’скура’, франц.cornée ’рагавіца’, corne ’рог’, ’арагавеласць’. Паводле Бязлая (3, 191) адпаведнае славенскае слова з нямецкага слова, што з’яўляецца калькай лац.cornea ’тс’. Менш верагодна сувязь з рог2 ’вугал, куток’, аднак, тады цяжка даць семантычнае абгрунтаванне. Па іншай версіі лічыцца суфіксальным вытворным ад ро́гавы (< рог), матывацыяй у такім выпадку мог паслужыць рознакаляровы адліў знешняй часткі рогаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тынк ‘пакрыццё паверхні будаўнічых канструкцый’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Касп., Гарэц., Ласт., ТС, Сл. ПЗБ), ‘тынкоўка, раствор для тынкоўкі’ (Сцяшк., Шат., ПСл, Шушк.), ‘матэрыял, якім забіваюць шчыліны ў сцяне’ (Бяльк.), сюды ж тынкава́ць ‘пакрываць тынкоўкай’ (Нас., Ласт., Касп.), тынкова́ць ‘тс’ (ТС): tynkovácʼ ŭ kołočki, u dranku (Арх. Вяр.), тинкова́ти ‘апрацоўваць, выпраўляць паверхню вапнай’ (Горбач, Зах.-пол. гов.), ст.-бел.тынковати ‘тынкаваць’ (1695 г.), тынкованье (тынкоўкай) (1690 г., ГСБМ). Праз польск.tynk ‘тс’, якое з нова-в.-ням.Tünche ‘тынкаванне’, ‘тынкоўка’, а апошняе з лац.tunica ‘скура’, ‘покрыва’, ‘абалонка’. Лацінскае слова, як і ст.-грэч.χιτών ‘хітон, туніка’, былі запазычаны праз фінікійскую мову з арамейск. kittūnā́ < ст.-яўр.kuttṓneth ‘тс’ (Борысь, 659; Брукнер, 589; ЕСУМ, 5, 570).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
coat
[koʊt]1.
n.
1) паліто́n.; пінжа́к -а́, сурду́т -а m.
2)
а) шэрсьць f., фу́тра n. (жывёліны)
б) лупі́на, ску́рка, абало́нкаf.
a coat of bark — кара́(дрэ́ва)
3) пласт -у m., слой -ю m.
a coat of paint — слой фа́рбы
2.
v.t.
пакрыва́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
husk
[hʌsk]1.
n.
1) мякі́на f. (збо́жжавых і травяны́х культу́раў); луска́f., шалупі́ньне n., абало́нкаf.
2) лістава́я абго́ртка катаха́ кукуру́зы
3) сухо́е або́ бязва́ртаснае во́нкавае по́крыва
2.
v.t.
лу́шчыць, абіра́ць луску́, аблу́пліваць
to husk the corn — аблупі́ць кукуру́зу
•
- the husk of a man
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
саро́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Рмн. ‑чак; ж.
Мужчынская (верхняя і сподняя) або жаночая (сподняя) кашуля. Табе вышыла сарочку Цветам васільковым І сагнала паясочак з нітак каляровых.А. Александровіч.Адзін, пасівелы, быў у скамечанай шапцы, а другі, высокі юнак, — у саламяным, пажоўклым ад заношанасці капелюшы і ў нацельнай сарочцы.Пестрак.Раманіха стук аб дно драўлянага вядра конаўкай, пасля за вядро і на двор, у адной сарочцы, як спала.Ермаловіч.
•••
Сардэчная сарочка — знешняя абалонка сэрца.
Каб цябе (яго, яе, вас, іх) сарочка не чапала; няхай цябе (яго, яе, вас, іх) сарочка не чапае — праклён, пажаданне самага найгоршага. — Няхай яго сарочка не чапае, — скляў пана дзед.Якімовіч.
Нарадзіцца ў сарочцыгл. нарадзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)