знаць I

1. несов., см. ве́даць;

2. несов. (в лицо) знать;

3. нареч. заме́тно, ви́дно;

з. па сляда́х, што тут прайшо́ў воўк — ви́дно по следа́м, что здесь прошёл волк;

нічо́га не з. — ничего́ не заме́тно;

◊ даць аб сабе́ з. — дать о себе́ знать;

з. ме́ру — знать ме́ру;

з. сваё ме́сца — знать своё ме́сто;

з. не зна́ю — знать не зна́ю;

як зна́еш — как зна́ешь;

не з. спако́ю — не знать поко́я;

з. назубо́к — знать назубо́к;

знай на́шых — знай на́ших;

і го́ра не з. — и го́ря не знать

знаць II ж., ист. знать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

прыпе́рці сов.

1. в разн. знач. припере́ть; (приставить к чему-л. — ещё) прислони́ть;

п. дзве́ры чым-не́будзь — припере́ть дверь че́м-л.;

нато́ўп ~пёр нас да пло́та — толпа́ припёрла нас к забо́ру;

ён ~пёр да нас за пяць кіламе́траў — прост. он припёр к нам за пять киломе́тров;

цэ́лы мяшо́к ~пёр на сабе́ — це́лый мешо́к припёр на себе́;

2. прост. (прийти во множестве) привали́ть;

3. безл., перен., прост. (о крайней нужде) прийти́сь кру́то;

ве́льмі ўжо яму́ ~рла — о́чень уж ему́ кру́то пришло́сь;

◊ п. да сцяны́ — (каго) припере́ть к стене́ (сте́нке) кого

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

нагна́ць сов.

1. нагна́ть, догна́ть, насти́чь;

н. ся́бра ў даро́зе — нагна́ть (догна́ть, насти́чь) дру́га в доро́ге;

2. (упущенное) нагна́ть, наверста́ть;

3. (сосредоточить в одном месте) нагна́ть;

ве́цер ~на́ў хмар — ве́тер нагна́л туч;

4. (произвести перегонкой) нагна́ть;

5. перен. (цену) нагна́ть, наби́ть;

6. перен. (вызвать какое-л. чувство, состояние) нагна́ть, навести́;

н. стра́ху — нагна́ть стра́ху;

н. сум — нагна́ть (навести́) тоску́;

7. (гвоздей и т.п.) наби́ть, наколоти́ть;

8. (надеть, ударяя) нагна́ть, насади́ть;

н. абру́ч на бо́чку — нагна́ть о́бруч на бо́чку;

9. (мозоль) натере́ть;

◊ н. аско́му — наби́ть оско́мину;

н. (набі́ць) сабе́ цану́ — наби́ть себе́ це́ну

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

odmawiać

odmawia|ć

незак.

1. (komu czego) адмаўляць;

nie ~ć pomocy — не адмаўляць у дапамозе;

~ć zgody — не пагадзіцца;

~ć komu rozumu — адмаўляць каму ў розуме; не прызнаваць у кім розуму;

nogi ~ją mi posłuszeństwa — у мяне ногі не слухаюцца;

~ć sobie czego — адмаўляць сабе ў чым;

2. гаварыць; прамаўляць;

~ć pacierze (modlitwę) — гаварыць (чытаць) пацеры (малітву)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Stirn

f -, -en лоб, чало́

éine flíehende ~ — пака́ты лоб

das steht ihm auf der ~ geschríeben — гэ́та напі́сана ў яго́ на (і)лбе

sich vor die ~ schlágen* — сту́кнуць сабе́ па (і)лбе (пры раптоўнай думцы)

j-m etw. an der ~ ánsehen* — ба́чыць што-н. па чыі́м-н. аблі́ччы

die ~ rúnzeln — хму́рыць лоб

j-m die ~ bíeten* — даць каму́-н. адпо́р

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

vertréten

* vt

1) замяня́ць, замяшча́ць

j-n im Amt ~ — замяня́ць каго́-н. па слу́жбе

2) прадстаўля́ць, рэпрэзентава́ць

3) абараня́ць (інтарэсы)

éinen Stándpunkt ~ — займа́ць яку́ю-н. пазі́цыю

4) перагаро́джваць

j-m den Weg ~ — перагарадзі́ць каму́-н. шлях [даро́гу]

5)

sich (D) den Fuß ~ — вы́віхнуць сабе́ нагу́

sich (D) die Béine ~ — разм. размя́ць но́гі, прайсці́ся

◊ j-m die Brücke ~ — садзе́йнічаць каму́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

régen

vt

1. ру́хаць, варушы́ць;

kein Glied ~ können быць не ў ста́не (з)варушы́цца;

kéinen Fínger ~ і па́льцам не крану́ць (каб што-н. зрабіць)

2. ~, sich варушы́цца;

sein Gewíssen régte sich у ім загавары́ла сумле́нне;

er regt sich tüchtig ён мно́га працу́е;

er hat sich nicht gerégt ён не дава́ў аб сабе́ знаць; разм. ён не заплаці́ў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

gönnen

vt

1) не зайздро́сціць (чаму-н.), (па)жада́ць

2) дазваля́ць, удасто́йваць; дава́ць магчы́масць

~ Sie mir die Rúhe! — да́йце мне спако́ю!

j-m álles Gúte ~ — жада́ць каму́-н. усяго́ до́брага

j-m sein Glück ~ — ра́давацца чыйму́-н. шча́сцю

sich (D) etw. ~ — дазво́ліць сабе́ што-н.

~ Sie sich die Zeit! — Не спяша́йцеся!

j-m die Éhre ~ — удасто́іць каго́-н. го́нару

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

заключа́ть несов.

1. (в тюрьму и т. п.) саджа́ць; зняво́льваць;

заключа́ть в кре́пость саджа́ць у крэ́пасць;

2. (делать выводы) рабі́ць вы́вад, выво́дзіць;

я заключа́ю э́то из ва́ших слов я раблю́ вы́вад аб гэ́тым (я выво́джу гэ́та) з ва́шых слоў;

3. (оканчивать) канча́ць;

4. (договор, мир и т. п.) заключа́ць;

5. (содержать в себе) змяшча́ць;

заключа́ть в себе́ змяшча́ць у сабе́;

◊

заключа́ть в объя́тия абніма́ць;

заключа́ть брак браць шлюб;

заключа́ть в кавы́чки, в ско́бки браць у двуко́ссе, у ду́жкі;

заключа́ть под стра́жу браць пад ва́рту;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

знайсці́, знайду́, зно́йдзеш, зно́йдзе; знайшо́ў, -шла́, -ло́; знайдзі́; зно́йдзены; зак.

1. каго-што. Заўважыўшы, узяць; выявіць у выніку пошукаў, назіранняў, роздумаў і пад.

З. грыб.

З. грошы на дарозе.

З. згубленую рэч.

З. выхад з цяжкага становішча.

З. новы спосаб рашэння задачы.

З. апраўданне чаму-н.

2. каго-што. Заспець, убачыць, выявіць дзе-н. ці ў якім-н. стане.

Не з. дома сябра.

З. каго-н. ляжачым хворым.

3. каго-што ў кім-чым. Зазнаць, сустрэць што-н. з боку каго-, чаго-н.

З. ў чым-н. суцяшэнне.

Я не знайшоў у гэтым нічога асаблівага.

З. добрага дарадчыка ў кім-н.

4. каго-што або з дадан. Прыйсці да высновы, палічыць, прызнаць, склаўшы думку пра каго-, што-н.

З., што таварыш праў.

З. неабходным паведаміць аб прыездзе.

Урач знайшоў яго здаровым.

5. прош. знайшо́ў (незак. цяпер. знахо́дзіць) з займ. ва ўскосн. скл. або з прысл. і з інф. Ужыв. пры іранічных адносінах да каго-, чаго-н. (разм.).

Знайшоў чаму радавацца (няма чаму радавацца). Знайшлі з-за чаго сварыцца (няма з-за чаго сварыцца). Знайшоў дурня (выражэнне нязгоды з кім-, чым-н., адмаўлення ад чаго-н.).

◊

Знайсці сабе смерць (магілу) дзе (высок.) — памерці, загінуць дзе-н.

Знайсці сябе — зразумець сваё прызванне, прызначэнне, правільна вызначыць свае інтарэсы, схільнасці.

|| незак. знахо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; наз. знахо́джанне, -я, н. (паводле 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)