даскака́цца, ‑скачуся, ‑скачашся, ‑скачацца; зак.
Разм. Скачучы, давесці сябе да якіх‑н. непрыемных вынікаў. // перан. Легкадумнымі, ганебнымі паводзінамі наклікаць на сябе непрыемнасці, бяду. Майбарада хутка праверыў кішэні забітых, забраў у Гопкеля нейкія паперы, агідліва паморшчыўся. — Даскакаўся, сукін сын. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іпаста́сь
(гр. hypostasis = сутнасць)
1) адна з асоб хрысціянскай тройцы (бог выступае ў трох іпастасях: Бог Бацька, Бог Сын і Бог Дух Святы);
2) перан. тое, што цесна далучаецца да каго-н., чаго-н. іншага (напр. журналіст у іпастасі адваката).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
іпаста́сь
(гр. hypostasis = сутнасць)
1) адна з асоб хрысціянскай тройцы (бог выступае ў трох іпастасях: бог-бацька, бог-сын і бог-дух святы);
2) перан. тое, што цесна далучаецца да каго-н., чаго-н. іншага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
сцішэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра гукі, шумы: перастаць чуцца, стаць нячутным.
Рыканне кароў сцішэла.
У лесе сцішэла (безас.).
2. Супакоіцца, перастаць перажываць, хвалявацца і пад.
Вярнуўся сын, і маці сцішэла.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра з’явы прыроды: паменшыцца ў сіле, аслабець.
Снег сцішэў.
Мора сцішэла (супакоілася).
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Крыху ўціхнуць, перастаць балець.
Боль зубоў сцішэў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ко́тлішча, ‑а, н.
Абл.
1. Месца жыхарства, сяліба. Самы старэйшы сын, Міця, радзіўся яшчэ на дзедавым котлішчы. Навуменка.
2. Род, сям’я. — А паганскі гэты Бераг хлопец; такі хуліган, такі абармот; ды ці ж хто ў Сілцах не ведае іх котлішча!?. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назва́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад назваць.
2. у знач. прым. Які не знаходзіцца ў кроўных, роднасных сувязях. Названы сын. Названая нявеста. □ Нарэшце, перацалаваўшыся са свёкрам і свякрухаю, з цешчаю і названым цесцем, яны накіраваліся ў расчыненую хату. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пляска́ч, плескача, м.
Разм. Гучны ўдар далонню па якой‑н. частцы цела. Меншы сын абярнуў у кухні вядро з вадой, і Ваўчок даў яму моцнага плескача. Хадкевіч. Пятрок падхапіў .. [Просю] аберуч і ўляпіў гэткага плескача, што аж слёзы пакаціліся на вочы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стрые́чны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца ў сваяцтве па дзеду ці бабцы з дзецьмі іх сыноў або дочак; дваюрадны. Стрыечны брат (сын дзядзькі або цёткі). □ За .. [Ганьку] заступаюцца стрыечныя сёстры: — А вам [дзеду] там цесна, лежачы на печы? Абы чапляцца да дзіцяці. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Платні́на ’якая-небудзь адна адзежына’, пласціна ’тс’ (ельск., клім., ЛА, 4), рус. дыял. платнина ’адзенне’. Першапачаткова ’палатняная адзежына’ — з *plaь‑п‑іп‑а < *р!а(‑ьn‑о > палатно (гл.).
◎ Платніна́ ’моц, сіла, дзябёласць’ (Ян.). З рус. плотный ’дзябёлы, тоўсты, сыты’ і суф. ‑ін‑а са значэннем ’характарыстыка асобы па названай прымеце’, параўн. ілюстрацыю: сын прыйшоў з арміі — док вышыла да платана!
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выскаля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Незак. да выскаліцца.
2. Разм. Смяяцца, жартаваць. Знаходзіліся жартаўнікі і пачыналі выскаляцца. Грахоўскі.
3. з каго-чаго. Разм. Насміхацца; здзекавацца. Бегае бацька ад воза да воза, не можа ўправіцца. А сын толькі выскаляецца з яго. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)