апаяса́ць, апаяшу, апаяшаш, апаяша; зак., каго-што.
1. Надзець на каго‑н. пояс, падперазаць каго‑, што‑н.
2. перан. Працягнуцца вакол чаго‑н., абкружыць, ахапіць сабой што‑н. Праз агнявую заслону, што апаясала аэрадром, здавалася, нельга было прабіцца ні жалезу, ні сталі. Шахавец. Праходзячы ў той дом [маўзалей] бясконцаю чаргою, яго [Ільіча] не стужкай мы жалобнай абвілі, Апаясалі мы яго жывой ракою, Жывы людскі вянок навек яму сплялі. Куляшоў. Сто вежаў Прагі залатой, Каменных дзіў яго [Яна Жыжкі] радзімы, Апаясаў фабрычны строй З узвіхранай чупрынай дыму. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штыкавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да штыка 1, служыць для прымацавання штыка 1 (у 1 знач.). Штыкавая трубка. □ Прыйшло чалавек сто, а можа і яшчэ больш. Ды ўсе з нажамі, з нейкімі кінжаламі, нават са штыкавымі цесакамі, якія дзе ў каго пазаставаліся з вайны. Дубоўка. // Нанесены, зроблены штыком. Штыкавая рана. □ Трэба, каб твой росчырк быў Падобны бліскавіцы грому, Падобны ўдару штыкавому. Танк. // Які адбываецца, робіцца з прымяненнем штыкоў (пра рукапашны бой). [Алешын:] Глядзіце: вораг уцякае — Не вытрымаў атакі штыкавой. Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
opiewać
opiewa|ć
незак. кніжн.
1. апяваць; славіць;
~ć przeszłość narodu — апяваць мінулае народа;
2. складаць; мець;
rachunek opiewać na sto złotych — рахунак складае сто злотых
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бег, бегу, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. бегаць (у 1, 2 знач.) і бегчы (у 1, 3–6 знач.).
2. Практыкаванне або спаборніцтва ў беганні. Бег на сто метраў.
•••
Марафонскі бег — спаборніцтва па бегу на дыстанцыю 42 км. 195 м.
Спрынтэрскі бег — бег на кароткія дыстанцыі.
Бег на месцы — а) спартыўнае практыкаванне, пры якім бягун, астаючыся на месцы, робіць рухі, уласцівыя бегу; б) (іран.) энергічная на першы погляд, а на самай справе марная, бескарысная дзейнасць.
На бягу — не маючы часу спыніцца. Адстрэльвацца на бягу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́рага, прысл.
1. Прысл. да дарагі (у 1 і 3 знач.). Хоць заплаціць прыходзіцца дорага, затое ж ехаць будзе выгодна. Колас. — Колькі? — спытаў Сімон. — Сто жоўценькіх, — коратка адказаў Гунава. — Дорага! — яшчэ карацей сказаў Сімон. Самуйлёнак. Хто калі перажываў расстанне з роднымі мясцінамі, той ведае, як радасна і дорага ўбачыць іх зноў. Навуменка.
2. перан. Цаной вялікіх намаганняў, цяжкасцей, ахвяр. Хачу я, каб .. [нашчадкі] не забывалі, Што нам свабода дасталася дорага. Свірка. [Фон Адлер] спыніў атакі — надта дорага яны каштавалі. Шамякін.
•••
Дорага б даў (заплаціў) гл. даць.
Дорага заплаціць гл. заплаціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
razem
1. разам; сумесна; супольна; гуртам;
pojedziemy wszyscy razem — паедзем усе разам;
(to będzie) razem sto złotych — (гэта будзе) разам (у суме) сто злотых;
2. адначасова; адразу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wétten
vt, vi (um A) спрача́цца, бі́цца аб закла́д (на што-н.)
um húndert Rúbel ~ — бі́цца аб закла́д на сто рублёў
auf ein Pferd ~ — ста́віць на яко́га-н. каня́ (на бягах)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зарабі́ць сов.
1. зарабо́тать;
з. сто ты́сяч рублёў — зарабо́тать сто ты́сяч рубле́й;
на гэ́тай спра́ве нічо́га не заро́біш — на э́том де́ле ничего́ не зарабо́таешь;
2. заде́лать;
з. дзі́рку — заде́лать дыру́;
3. разг., перен. зарабо́тать; (наказание, взыскание — ещё) схлопота́ть;
з. дзяся́тку — зарабо́тать деся́тку;
з. вымо́ву — зарабо́тать (схлопота́ть) вы́говор;
◊ з. па ка́рку — схлопота́ть по ше́е;
з. сваі́м мазалём — зарабо́тать свои́м трудо́м;
з. на абара́нкі — доста́ться на калачи́ (кому);
з. на арэ́хі — зарабо́тать на оре́хи;
з., як Забло́цкі на мы́ле — погов. погоре́ть, оста́ться ни с чем
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
дворI м.
1. двор, род. двара́ м.; (возле дома — ещё) панадво́рак, -рка м.; (большой) дзядзі́нец, -нца м.;
на дворе́ на двары́;
вход со двора́ увахо́д з двара́;
моне́тный двор мане́тны двор;
постоя́лый двор зае́зны дом;
скотоприго́нный двор жывёлапрыго́нны двор;
пти́чий двор пту́шнік, птушы́ны двор;
2. (отдельное крестьянское хозяйство) двор, род. двара́ м.; ха́та, -ты ж.;
в дере́вне сто дворо́в у вёсцы сто дваро́ў (хат);
◊
быть не ко двору́ быць не да кампа́ніі;
ни кола́ ни двора́ ні кала́ ні двара́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
надзе́йны, ‑ая, ‑ае.
Такі, на якога можна спадзявацца. Надзейная варта. Надзейны памочнік. Надзейны саюзнік. □ [Жан:] — Надзейным людзям даручана здабываць друкарскае абсталяванне. Новікаў. Надзейнаю зменай мы станем у строй Пад ленінскі сцяг наш барвовы. Гілевіч. // Трывалы, моцны. Надзейныя рыштаванні. □ Шнур быў доўгі, метраў са сто, і надзейны, у тры шпагаціны. Брыль. // Які забяспечвае дасягненне мэты, пэўны. Надзейны сродак. □ [Дырэктар:] — [Лясы] былі надзейным прытулкам для.. [партызан] і непераадольнай перашкодай для ворага. В. Вольскі. [Клямт] стаў шукаць больш надзейнага месца. Мележ. // перан. Які забяспечвае поспех. Сяргею здалося, што ён знайшоў надзейны ключ да сэрца старой. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)