пра́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. Тое, што адпавядае рэчаіснасці; ісціна.
Гаварыць праўду.
П. вочы коле (прыказка). Што п., то п. (сапраўды, на самай справе; разм.).
2. Парадак, заснаваны на справядлівасці, сумленнасці.
Шукаць праўды.
Стаяць за праўду.
3. Тое, што і правата (разм.).
Ваша п. (вы правы).
4. у знач. вык. і пабочн. сл. Сапраўды, на самай справе.
І п., дождж ідзе.
Я, п., забыла пра сход.
5. злуч. уступальны. Хоць і (разм.).
Сенакос добры, п. крыху далекавата ад вёскі.
◊
Па праўдзе кажучы, пабочн. сл. (разм.) — ужыв. пры падкрэсліванні правільнасці, праўдзівасці сказанага, таго, што сцвярджаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
попира́ть несов.
1. (наступать на кого-, что-л.) высок. тапта́ць;
2. перен. тапта́ць; (грубо нарушать) (гру́ба) паруша́ць; (оказывать неуважение, оскорблять) зневажа́ць;
попира́ть чьи́-л. права́ тапта́ць (паруша́ць) чые́-не́будзь правы́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
vórbehalten
* vt
sich (D) ~ — пакі́нуць за сабо́ю (права), забрані́раваць (кватэру і г.д.)
álle Réchte ~ — усе́ (а́ўтарскія) правы́ захо́ўваюцца (надпіс на выданні)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
wáhren
vt захо́ўваць, берагчы́, шанава́ць (напр. гонар)
séine Réchte ~ — барані́ць свае́ правы́
wáhre dich! — сцеражы́ся!
wáhre déine Zúnge! — разм. прытрыма́й язы́к!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
мацяры́нства, ‑а, н.
1. Стан жанчыны-маці ў перыяд цяжарнасці, родаў і кармлення дзіцяці. Закон аб ахове мацярынства. // Стан, абавязкі і правы маці ў адносінах да дзяцей.
2. Пачуццё да дзяцей, уласцівае жанчыне-маці; уласцівае маці ўсведамленне кроўнай сувязі яе з дзецьмі. Я запомніў толькі .. [Машу], тую шчаслівую ўсмешку і вочы, поўныя гордай радасці мацярынства. Брыль. Смутак па мацярынству даўно парадзіў у Галі пагарду да жанчын, якія не жадаюць мець дзяцей. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напра́ва, прысл.
У правы бок; проціл. налева. Сябры падышлі да пераезду і павярнулі направа. Шыловіч. // На правым баку, з правага боку. Налева ад дарогі стаяў прыгожы домік з чырвонай цэглы.. А направа, за вузкай грэбелькай з гарбатым мосцікам, віднеўся невялічкі вадзяны млын. Чарнышэвіч. / у знач. прыназ. (у спалучэнні з «ад»). Направа ад дарогі рос Авёс, Налева — памідоры спелі. Корбан.
•••
Направа і налева — без разбору, усім, усіх і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрыя́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. спрыяць.
2. Добра зычлівыя адносіны да каго‑, чаго‑н., добразычлівасць. — Можа, ваша школа мае якія-небудзь прэтэнзіі да валаснога праўлення? — у тым жа тоне спрыяння распытваў далей пісар. Колас.
•••
Прынцып найбольшага спрыяння — у міжнародным праве — адзін з найважнейшых прынцыпаў рэгулявання міждзяржаўных эканамічных адносін, адпаведна якому кожная з дагаворных дзяржаў абавязваецца прадастаўляць іншай тыя ж правы і льготы, што і любой трэцяй дзяржаве.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
обя́занность ж. абавя́зак, -зку м.;
счита́ть свое́й обя́занностью лічы́ць сваі́м абавя́зкам;
всео́бщая во́инская обя́занность усеагу́льны во́інскі абавя́зак;
права́ и обя́занности гра́ждан правы́ і абавя́зкі грамадзя́н;
исполня́ющий обя́занности дире́ктора выко́нваючы абавя́зкі дырэ́ктара;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
licence [ˈlaɪsəns] n. BrE.
1. ліцэ́нзія, патэ́нт, афіцыя́льны/афіцы́йны дазво́л;
a driving licence вадзі́цельскія правы́;
lose one’s licence быць пазба́ўленым вадзі́цельскіх право́ў
2. во́льнасць
3. fml злоўжыва́нне свабо́дай
♦
poetic licence паэты́чная во́льнасць;
under licence па ліцэ́нзіі, з дазво́лу
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
затармазі́ць, ‑мажу, ‑мозіш, ‑мозіць; зак.
1. што і без дап. Спыніць пры дапамозе тормаза; збавіць ход тормазам. Вылецелі пяць матацыклістаў. Яны затармазілі матацыклы, і адзін з іх падбег да людзей. Шамякін. Шафёр.. зрабіў правы паварот, але раптам рэзка затармазіў. Васілёнак.
2. Спыніцца, збавіць свой ход. Каля маста пярэдні грузавік, а за ім і іншыя затармазілі. Мележ. Вагоны ўздрыгануліся і рэзка затармазілі. Няхай.
3. перан.; што. Разм. Затрымаць, зацягнуць развіццё чаго‑н. Затармазіць справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)