экспро́мт, ‑а, М ‑мце, м.
1. Верш, музычны твор і пад., створаныя адразу, без папярэдняй падрыхтоўкі; прамова, трапны адказ, сказаныя без папярэдняга абдумвання. [Я. Колас] перасягаў маладзейшых і ў жартах, і ў экспромтах, і ва ўдалых тостах. Лужанін.
2. Спец. Невялікі музычны твор, напісаны ў свабоднай форме. Экспромт Рахманінава.
[Ад лац. expromptus — гатовы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фартэпія́на, нескл., н.
Клавішны струнны музычны інструмент (раяль і піяніна). Піяніст жмурыўся. Нібы жывая істота, уздыхала фартэпіяна. Мікуліч.
[Іт. fortepiano.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
секстэ́т, -а, М -тэ́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Музычны твор для шасці выканаўцаў з самастойнымі партыямі для кожнага.
2. Ансамбль з шасці выканаўцаў такога твора.
С. цымбалаў.
|| прым. секстэ́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лі́ра¹, -ы, мн. -ы, лір, ж.
1. Старажытнагрэчаскі струнны шчыпковы музычны інструмент, які лічыцца сімвалам паэтычнай творчасці.
Л. песняра.
2. Даўнейшы народны беларускі струнны смычковы інструмент.
|| прым. лі́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гіта́ра, ‑ы, ж.
Струнны шчыпковы музычны інструмент з рэзанатарам у выглядзе васьмёркі і доўгім грыфам. Сяміструнная гітара. Гавайская гітара.
[Ісп. guitarra.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
контрафаго́т, ‑а, М ‑гоце, м.
Самы нізкі па рэгістру драўляны духавы музычны інструмент, які гучыць на актаву ніжэй фагота.
[Іт. contrafagotto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
літа́ўры, ‑аў; адз. літаўра, ‑ы, ж.
Ударны музычны інструмент у выглядзе катла, верх якога абцягнуты скурай. Біць у літаўры.
[Ад грэч. poly — многа і taurea — барабан.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інструме́нт, -а і -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Прылада для выканання якой-н. работы.
Хірургічны і.
Сталярны і.
2. -у, зб. Сукупнасць такіх прылад.
Хатні і.
3. -а. Тое, што і музычны інструмент.
Духавыя інструменты.
4. -а, перан. Сродак для дасягнення чаго-н.
Быць паслухмяным інструментам у чыіх-н. руках.
○
Музычны інструмент — спецыяльная прылада для стварэння музычных гукаў пэўнага тэмбру, выканання музыкі.
|| прым. інструмента́льны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
І. цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ту́ба ‘музычны інструмент’, ‘цюбік’ (ТСБМ), ‘рупар’ (Ласт.). Запазычана праз нямецкую мову з італ. tuba ‘музычны інструмент’, якое з лац. tuba ‘труба’, вядомае яшчэ з часоў Старажытнага Рыма, пры дапамозе слова падавалася каманда да наступу або адступлення войска. Магчыма, з’яўляецца роднасным лац. tībia ‘жалейка’, ‘галёначная косць’ (ЕСУМ, 5, 666; Арол, 4, 112).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бала́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, бала́д, ж.
1. Невялікі вершаваны твор асобай формы пераважна на легендарную ці гістарычную тэму.
2. Музычны твор эпічнага характару для голасу або інструмента.
|| прым. бала́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)