экстрапаля́цыя, ‑і, ж.

1. Кніжн. Пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на другую частку яе.

2. У матэматыцы — вылічэнне па шэрагу дадзеных значэнняў матэматычнага выражэння іншых значэнняў яго, якія знаходзяцца па-за гэтым радам.

[Ад лац. extra — звыш, па-за і polio — выпраўляю, змяняю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пустасме́х ’несур’ёзны чалавек, што часта і без прычыны смяецца’ (ТСБМ, Сцяц., Бяльк.; в.-дзв., Шатал.; стаўб., Нар. сл.; бялын., Янк. Мат.), ’жартаўнік’ (ЛА, 3), пустосме́х ’тс’ (ТС). Ад пусты́ ’бессэнсоўны’ і смех (гл.), магчыма, праз стадыю ўстойлівага словазлучэння пусты смех ’несур’ёзны, беспрычынны смех’: і возьме нейкі пусты смех (Колас) з пераносам назвы з’явы на яе носьбіта.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

геааку́стыка

(ад геа- + акустыка)

навука, якая даследуе гукавыя, інфрагукавыя і ультрагукавыя з’явы ў зямной кары.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гетэрано́мія

(ад гетэра- + -номія)

вызначальнасць якой-н. з’явы чужымі ёй знешнімі законамі (проціл. аўтаномія 2).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ізагло́са

(ад іза- + глоса)

лінія на дыялекталагічнай карце, якая абазначае граніцу пашырэння асобнай моўнай з’явы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лакаліза́цыя

(фр. localisation, ад лац. localis = мясцовы)

абмежаванне якога-н. дзеяння або з’явы пэўнай прасторай.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

электрафізіяло́гія

(ад электра- + фізіялогія)

раздзел фізіялогіі, які вывучае электрычныя з’явы, што адбываюцца ў жывым арганізме.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

нату́ра, -ы, ж.

1. Характар, тэмперамент чалавека.

Гэта быў чалавек вясёлай натуры.

2. Тое, што і прырода (у 1 знач.).

3. Жывыя істоты, з’явы, прадметы рэальнага свету, з якіх малююць, робяць скульптуры, здымкі і пад.

Маляваць з натуры.

4. Тое, што і натуршчык.

5. Тавары, прадукты як плацежны сродак замест грошай.

Разлічвацца натурай.

|| прым. нату́рны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Натурная замалёўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пе́рад², прыназ. з Т.

1. На невялікай адлегласці ад пярэдняга боку чаго-н., насупраць каго-, чаго-н.

П. хатай.

2. За некаторы час да чаго-н.

П. захадам сонца.

3. Служыць для ўказання асобы, з’явы, у адносінах да якіх робіцца што-н.

Не адступаць п. цяжкасцямі.

4. У параўнанні з кім-, чым-н.

Чаго варты гэты конь п. тым ламавіком.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

працэ́с, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Паслядоўная змена стану ў развіцці чаго-н., ход, развіццё якой-н. з’явы.

Усё высветлілася ў працэсе працы.

П. развіцця.

Вытворчы п.

2. Актыўнае развіццё хваробы.

Запаленчы п.

П. у лёгкіх.

3. Парадак разбору судовых і адміністрацыйных спраў, а таксама судовая справа.

Грамадзянскі п.

Выступаць на працэсе.

|| прым. працэсуа́льны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

П. кодэкс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)