сві́нка 1, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да свіння (у 1 знач.).
•••
Марская свінка — невялікая бясхвостая жывёліна атрада грызуноў з белай з чорнымі або жоўтымі плямамі афарбоўкай.
сві́нка 2, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Дзіцячае інфекцыйнае захворванне — запаленне калявушнай залозы (залоз).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпат 1, ‑у, М шпаце, м.
Спец. Устарэлая назва мінералу, які пры ўдары расколваецца на кавалкі правільнай, геаметрычнай формы.
•••
Палявы шпат — мінерал з групы сілікатаў.
Плавіковы шпат — тое, што і плавік.
[Ням. Spat.]
шпат 2, ‑у, М шпаце, м.
Спец. Хранічнае запаленне скакальнага сустава ў каня ці рабочага вала.
[Ням. Spat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднабако́вы, -ая, -ае.
1. Які мае што-н. толькі з аднаго боку; які мае адзін бок.
А. драп.
2. Які закранае, ахоплівае толькі адзін бок.
Аднабаковае запаленне лёгкіх.
3. Які адбываецца толькі ў адным напрамку.
А. рух транспарту.
4. Які ажыццяўляецца адным бокам, адной асобай.
Аднабаковае спыненне ваенных дзеянняў.
5. перан. Які ахоплівае толькі адзін бок з’явы, дзейнасці, вузкі, абмежаваны.
Аднабаковае выхаванне дзяцей.
|| наз. аднабако́васць, -і, ж. (да 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Валасні́к 1 ’гнойнае запаленне тканкі пальца’ (Шатал.); ’завусеніца’ (БРС, Гарэц., Некр.); валасень ’хвароба пальца’ (КЭС); ’гнойны стрыжань’ (Гарэц.); ’нарыў на косці’ (Жд.); ’рана’ (Мат. Гом.); ’хвароба нагцей’ (БРС, Грыг.); валасяніца ’хвароба’ (Федар., 1; Сержп., Грам.). Усе назвы хвароб паходзяць ад волас, паколькі грыбок пашкоджвае валасы, скуру і ногці (БелСЭ, 2, 567–568).
Валасні́к 2 ’леска, жылка ў вудзе’ (Гарэц.). Гл. валасень 3.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
архі́т
(ад гр. orchis = яечка)
мед. запаленне яечка ў чалавека і жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
мозг (род. мо́зга) м., в разн. знач. мозг;
запале́нне мо́зга — воспале́ние мо́зга;
○ галаўны́ м. — головно́й мозг;
касцявы́ м. — ко́стный мозг;
спінны́ м. — спинно́й мозг;
да мо́зга касце́й — до мо́зга косте́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
балані́т
(ад гр. balanos = галоўка палавога члена)
запаленне скурных покрываў галоўкі палавога члена.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
энцэфаламіэлі́т
(ад гр. enkephalos = мозг + myelos = спінны мозг)
запаленне галаўнога і спіннога мозгу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Прыкіда́цца ’прыставаць (пра хваробу); прыключацца, прыставаць (няшчасцю); наскокваць, накідвацца; прыкідвацца, прытварацца’ (Нас., Мядзв., Гарэц., Байк. і Некр., Касп., Нар. Гом.), прыкі́давацца ’прыставаць (пра хваробу)’ (віл., Сл. ПЗБ), прыкі́дывыцца ’прыкідвацца, прытварацца’ (Бяльк.), прыкі́нуцца ’прыставаць (няшчасцю, хваробе)’ (Бяльк.), таксама зак. тр. прыкі́нуцца ’прыняць пэўны выгляд з мэтай падману; прытварыцца; раптоўна наступіць, прыстаць (пра хваробу, штосьці нядобрае)’; перан. ’прывязацца, прыхіліцца’ (ТСБМ, ТС). Сюды ж амонімы з іншай семантыкай: прыкіда́цца ’трапляцца, пападацца; прызнаваць сваяцкія сувязі, роднасць; спрыяць, ставіцца з прыхільнасцю; прыставаць’ (Ян., ТС), прікіда́цца ’пападацца’ (Бяльк.). Да кіда́ць/‑ца (гл.). Таксама сюды ж аддзеяслоўныя назоўнікі, якія працягваюць семантыку ’прыстаць (пра хваробу)’: пры́кідзь, пры́кісь ’запаленне; дзіцячая хвароба, вогнік’ (чэрв., Нар. лекс.; Сл. ПЗБ), пры́кісь ’ускладненне хваробы’ (ашм., Стан.), прыкі́дка, прыкі́тка ’запаленне’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), і прыметнікі з далейшым семантычным развіццём: прыкі́дны́ ’ветлівы, ласкавы, прыхільны’ (навагр., Нар. сл.; ст.-дар., Сл. ПЗБ; ТС), прыкі́длівы, прыкі́дчывы ’той, хто лёгка ўваходзіць у кантакт з людзьмі; кампанейскі’ (слаўг., лельч., нараўл., ЛА, 3), прыкі́дліву ’прыветлівы’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
арахнаіды́т
(ад гр. arachnos = павуціна + eidos = выгляд)
запаленне павуціннай абалонкі галаўнога або спіннога мозга.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)