рукапісны літаратурна-грамадскі часопіс. Выдаваўся ў 1911 у г. Капыль (Мінская вобл.) на рус. мове гуртком «Самаразвіццё і самаадукацыя». Захаваліся № 1, 2, 3, 10. У іх супрацоўнічалі З.Жылуновіч (рэдактар першых нумароў, псеўд. Шулятнік, Капылянін), А.Гурло (псеўд. Л.Эхо), Х.Чарнышэвіч (псеўд. Н.Буржэнін), Дз.Чарнушэвіч (псеўд. Ф.Стрэмаў). Змешчаныя ў часопісе літ. творы маюць гісторыка-пазнавальнае значэнне, у іх перададзена імкненне нар. мас да свабоды і сац. справядлівасці. У публіцыст. артыкулах паказвалася сац.-эканам. і паліт. жыццё, крытыкавалася царскае самадзяржаўе. Да № 1—3 выдаваўся літ.дадатак на бел. мове «Вольная думка» (вядомы па ўрыўках).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Дбаць ’клапаціцца’. Засведчана ўжо ў ст.-бел. мове: дбати (гл. Булыка, Запазыч., 88). Паводле Кюнэ (Poln., 50), бел. лексема запазычана з польск.dbać ’тс’. Кюнэ (там жа) аргументуе магчымасць запазычання з польск. мовы тым, што гэта слова вядома толькі ў зах. славян. Булыка (там жа) таксама лічыць слова запазычаным. З іншага боку некаторыя этымолагі лічаць бел.дбаць, укр.дба́ти спаконвечна славянскімі лексемамі, якія зыходзяць да прасл.*dъbati (так мяркуе, напр., Слаўскі, 1, 142, але без рус. матэрыялу). Да прасл.*dъbati адносіць бел., укр. і рус. (рус.дыял.дбать) Трубачоў; гл. яго дадатак да Фасмера, 1, 486 (пад дбать), а таксама Трубачоў, Эт. сл., 5, 172–173. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
На́дта ’вельмі’ (Бяльк., Сл. ПЗБ), на́дто ’тс’ (Сцяшк. Сл.; ТС), на́тта, на́тто ’тс’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел.надто ’акрамя таго’ (XVI ст.), ст.-рус.надъ ’тс’, укр.надто ’занадта; звыш таго’, рус.надто ’надзвычай’, ’верагодна, відаць’, польск.nadto ’надзвычай, занадта’, ’акрамя таго’, ст.-польск.nadto ’звыш’, славін.nout‑to ’акрамя таго’, чэш.nadto ’звыш таго, да таго ж, у дадатак’, ст.-чэш. ’звыш таго, акрамя таго’. Празрыстае сінтагматычнае спалучэнне прыназоўніка *nad і займенніка *to (ESSJ SG, 2, 436), які выступае ў форме наз.-він. скл. (Карскі 2-3, 72, 92); Шуба разглядае беларускія формы з пункту погляду сучаснай мовы як невытворныя, страціўшыя суадносіны з адпаведнай прыназоўнікава-іменнай канструкцыяй (Шуба, Прыслоўе, 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
naddatek, ~ku
naddat|ek
м.дадатак; набаўка;
płacić z ~kiem — плаціць з набаўкай;
pieniądze zwróciły mi się z ~kiem — грошы вярнуліся з набаўкай
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дарэ́чы, прысл.
1. К месцу, якраз у патрэбны час. — Вось якраз дарэчы, — сустрэў Барысаў Батаніна. — Прыйдзецца вам, Павел Андрэевіч, сказаць прамову.Дудо.Барабан бесперапыннага дзеяння быў вельмі дарэчы. У ім можна было апрацоўваць вялікія дэталі.Карпаў.
2.узнач.пабочн.(частаўспалучэннісасловамі «кажучы», «сказаць»). Ужываецца для абазначэння таго, што даная фраза гаворыцца ў дадатак да чаго‑н., толькі што сказанага. Дарэчы, у хаце ў Ганны, калі ні прыйдзі — чыста, нібы яна вечна, з гадзіны на гадзіну, чакае важнага госця.Дуброўскі.Дарэчы кажучы, той Янка быў ўдалы, Не меў прывычкі доўга разважаць.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zúgeben
*vt
1) прыдава́ць, дава́ць у дада́так, дадава́ць
2) згаджа́цца
er gab mir zu, dass… — ён пагадзі́ўся са мной, што…
3) прызнава́цца (у чым-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дапаўне́ннен
1. (большае запаўненне) Áuffüllung f -, -en; Vóllfüllen n -s, -;
2. (дадатак) Náchtrag m -(e)s, -träge; Ergänzung f -, -en;
у дапаўне́нне ergänzend; als Náchtrag;
3. (даданы член сказа) Ergänzung f -, -en; Objékt n -(e)s, -e;
прамо́е дапаўне́нне diréktes Objékt;
уско́снае дапаўне́ннеíndirektes Objékt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
attachment
[əˈtætʃmənt]
n.
1) прывя́званьне n.; прымацава́ньне n.
2) прывя́занасьць, адда́насьць f.
3) дада́так -ку m.; прыстасава́ньне n., прыла́да f.
4) наклада́ньне а́рышту (на маёмасьць)
5) прыкамандава́ньне n
6) залу́чнік -а m. (у электро́ннай по́шце)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
accession
[əkˈseʃən]
n.
1) уступле́ньне n. (на трон), прыхо́д -у m. (да ўла́ды); атрыма́ньне n. (стано́вішча, пра́цы)
2) прыро́ст -у; дада́так -ку, набы́так -ку m.
new library accessions — но́выя набы́ткі бібліятэ́кі
3) до́ступ -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
accessory
[əkˈsesəri]1.
n., pl. -ries
1) дада́так -ку m.; дапамо́жная рэч або́ дэта́ль, акцэсуа́р -у m., прынале́жнасьць f.
A heater is a useful accessory to a car — Абаграва́льнік — кары́сны дада́так у а́ўце
All the accessories to her costume — hat, gloves, shoes, and purse — were perfectly matched — Усе́ дада́ткі да е́йнага гарніту́ра — капялю́ш, пальча́ткі, чараві́кі й то́рбачка — былі́ даскана́ла падабра́ныя
2) Law памага́ты ў злачы́нстве
2.
adj.
дадатко́вы, дапамо́жны
•
- accessory after the fact
- accessory before the fact
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)