вакалі́зм

(ад лац. vocalis = гучны)

сістэма галосных гукаў якой-н. мовы (параўн. кансанантызм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дэцымо́ль

(ад лац. decima = дзесятая)

рытмічная фігура з дзесяці гукаў (нот) роўнай працягласці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

назаліза́цыя

(фр. nasalisation, ад лац. nasus = нос)

лінгв. вымаўленне гукаў з насавым адценнем.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

паліфто́нг

(гр. polyphthongos = многагалосы)

лінгв. спалучэнне некалькіх гукаў, што выконваюць ролю адной фанемы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фано́граф

(ад фана- + -граф)

апарат для запісу гукаў і ўзнаўлення запісанага механічным спосабам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

няя́снасць, ‑і, ж.

1. Якасць няяснага. Няяснасць вымаўлення гукаў.

2. Што‑н. незразумелае, няяснае. Расказ [пра вепра і ваўка].. рассеяў усякія няяснасці, і на дзеда Талаша глядзелі, як на свайго чалавека. Колас. На дне душы была няяснасць. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГУ́КІ МО́ВЫ,

найдрабнейшыя непадзельныя адзінкі вуснай мовы, што выконваюць функцыю адрознення і атаясамлівання гукавых абалонак слоў. Не з’яўляючыся носьбітамі значэння, гукі мовы фарміруюць слыхавы вобраз марфемы, слова, выказвання, якія дзякуючы замацаваным за імі ў свядомасці носьбітаў мовы лексічным і грамат. значэнням дазваляюць ажыццяўляць моўную сувязь.

У анатама-фізіял. плане гукі мовы вызначаюцца становішчам сукупнасці органаў мовы (артыкулятараў) у час іх вымаўлення (гл. ў арт. Артыкуляцыя). У акустычным плане — гэта перыядычныя і неперыядычныя гукавыя хвалі, што накладваюцца адна на адну або чаргуюцца ў часе і ўтвараюць бесперапынную моўную плынь. Дыскрэтнасць (раздзельнасць) гукаў мовы вызначаецца зменай крыніцы гуку (квазіперыядычнай, шумавой, імпульсна-шумавой, яе адсутнасцю), якая згладжваецца зменай рэзанатараў (аб’ёму поласцей рота, носа і глоткі). У залежнасці ад крыніцы і функцыі ў складзе гукаў мовы падзяляюцца на галосныя гукі і зычныя гукі (выбухныя, фрыкатыўныя, афрыкатыўныя і плаўныя). На аснове здольнасці адрозніваць марфемы і словы ўся разнастайнасць гукаў мовы аб’ядноўваецца ў адносна невял. групу фанем, што дае магчымасць носьбітам мовы ўспрымаць фізічна нятоесныя гукі з розных фанет. пазіцый як адзін і той жа гук.

Літ.:

Фанетыка беларускай літаратурнай мовы. Мн., 1989.

А.І.Падлужны.

т. 5, с. 525

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гармо́нія ж., в разн. знач. гармо́ния;

г. — аддзе́л тэо́рыі му́зыкі — гармо́ния — разде́л тео́рии му́зыки;

г. фа́рбаў — гармо́ния кра́сок;

душэ́ўная г. — душе́вная гармо́ния;

г. гу́каў — гармо́ния зву́ков

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

альтэрна́цыя

(лац. alternatio = чаргаванне)

лінгв. чаргаванне гукаў, абумоўленае пэўным фанетычным акружэннем або марфалагічнай пазіцыяй.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

асана́нс

(фр. assonance)

паэтычны прыём, заснаваны на супадзенні націскных галосных гукаў у недакладных рыфмах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)