Малёдны ’ветлівы, мяккі характарам’, іўеў. (Сцяшк. Сл.), малёдненька ’памалу, павольна’ (там жа). Няясна. Відавочна, балтызм. Параўн. літ. malóninis ’пяшчотны’, у якім у групе ‑nin‑ пасля адбылося распадабненне: ‑нн‑ > ‑дн‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матраб’я́нка ’мясны фарш’ (рэч., Мат. Гом.). Відавочна, з польск. wątrobianka, якое на Палессі азначала ’зельц’, ’страўнік жывёлы, тоўстая кішка, начыненая свінымі вантробамі’. Мена в > м (параўн. рус. ватрушка — матрушка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плаву́жнік, плаву́ікнік ’плытагон’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Відавочна, узыходзіць да ’плавуга (як вон друга, валацуга), да якога пазней далучыўся ‑нік (< прасл. *ьnikь) для абазначэння асобы паводле ўласцівага ёй дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скару́бка ‘кусочак сала’ (Касп.). Відавочна, ад *skora (гл. скорка) з суф. ‑уб(к)а. Да суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 141. Не выключана метатэза з скабурка (гл.). Гл. скарупа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрупулёзны ‘дакладны да дробязей’ (ТСБМ). Відавочна, новае запазычанне з рус. скрупулёзный ‘тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 76 і наст.), у ст.-бел. запазычаннях не адзначана. Рус. з лац. skrupulosus ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́ська ‘трысцянка аўсяніцавая, Scolochloa festukacea Link.’ (Касп.), троскі ‘тс’ (Кіс.). Відавочна, ад тросць 1, збліжэнне з трось ‘трыснёг’ з-за знешняга падабенства, параўн. укр. trostʼanka tonkonižka (Макавецкі, Sł. botan.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ватро́ўка ’ятроўка, жонкі родных братоў адна для адной’ (Бяльк.). Дыялектная форма да ятроўка (гл.), прасл. *jętry. Форма ватро́ўка, відавочна, узнікла з пратэтычным в‑ з *атро́ўка пасля ўтраты йотацыі (ятро́ўка → *атроўка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Ламне́нена, у ломнёнено (відавочна, з у ламнёніну) ’тэхніка ткання ў чатыры ніткі ў дыяганаль’ (Уладз.). З lom‑ёп‑іп‑а. Да ламаць (гл.). Іншыя палескія сінонімы: у чыноватыну, у косіцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́ста ’гразка’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), свісл. лёсто ’тс’ (Шатал., Сл. паўн.-зах.). Відавочна, балтызм. Параўн. літ. laistyti, лат. laistit ’намазваць’, літ. laitinti, laituoti ’замазваць, склейваць’, glaistyti ’замазваць, шпакляваць’, glaistas ’замазка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Махвіцы, браткі‑махвіцы ’фіялка, браткі, Viola tricolor L.’ (маг., Кіс.). Не зусім ясна. Відавочна, з прыметніка ⁺махавіты, параўн. ст.-рус. моховатый ’пакрыты варсінкамі, пушысты’. Менавіта такімі варсінкамі пакрыты лісты браткоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)