стылі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

1. Вучэнне аб стылях мовы. Лацінская стылістыка. Стылістыка рамантызму.

2. Раздзел тэорыі літаратуры, які вывучае стылі мастацкіх твораў. // Сукупнасць вобразных сродкаў мовы якога‑н. мастацкага твора, пісьменніка, літаратурнай школы і пад. Схільнасць да знешне яркіх .. вобразаў адчуваецца ў самой стылістыцы ранніх твораў К. Чорнага. Адамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утапі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Заснаваны на утопіі (у 1 знач.). Утапічнае вучэнне Томаса Мора.

2. Які з’яўляецца утопіяй (у 2 знач.); нерэальны. Разам з адыходам ад утапічных ідэй Лабановіч.. перамагае.. разлад паміж словам і справай. «Полымя».

3. Які ўяўляе сабой утопію (у 3 знач.). Утапічны раман.

•••

Утапічны сацыялізм гл. сацыялізм.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

астрало́гія

(гр. astrologia, ад astron = зорка + logos = вучэнне)

вучэнне аб сувязі зямных падзей з размяшчэннем нябесных свяціл, а таксама аб магчымасці прадказання на аснове такой сувязі чалавечых лёсаў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

месіяні́зм

(фр. messianisme, ад лац. messias < ст.-яўр. māšiāch = памазанік)

1) рэлігійнае вучэнне аб прыходзе на зямлю пасланца бога (месіі) для выратавання роду чалавечага;

2) гісторыка-філасофскае вучэнне аб збавіцельнай ролі якога-н. народа ў лёсе чалавецтва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

антрапасо́фія

(ад антрапа + -софія)

разнавіднасць тэасофіі, рэлігійна-містычнае вучэнне, якое ставіць на месца бога абагаўлёнага чалавека.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

картэзія́нства

(ад картэзіянцы)

філасофскае вучэнне Р. Дэкарта, прадстаўніка дуалізму, якое характарызавалася механістычным дэтэрмінізмам, рацыяналізмам і скептыцызмам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

перыпатэты́зм

(ад гр. peripateo = прагульваюся)

філасофскае вучэнне, заснаванае Арыстоцелем, характэрнае тым, што выкладалася ў час прагулак.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эвалюцыяні́зм

(ад эвалюцыя)

вучэнне, паводле якога ўсё існуючае знаходзіцца ў працэсе пастаяннага развіцця, у стане эвалюцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эпігене́з

(ад эпі- + -генез)

вучэнне аб зародкавым развіцці арганізмаў як працэсе, які ажыццяўляецца шляхам паслядоўных новаўтварэнняў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метафі́зіка, ‑і, ДМ ‑зіцы, ж.

1. Процілеглы дыялектыцы філасофскі спосаб мышлення і метад пазнання, які разглядае прадметы і з’явы прыроды ў адрыве адзін ад аднаго.

2. Ідэалістычнае філасофскае вучэнне аб нязменных першаасновах свету, якія выходзяць за межы вопыту (бог, душа і інш.).

3. перан. Абстрактнае, туманнае разважанне; што‑н. малазразумелае, туманнае.

[Ад грэч. meta ta physika — пасля фізікі (такую назву мелі філасофскія творы Арыстоцеля, якія былі змешчаны пасля яго трактата па фізіцы).]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)