1. У філасофіі: магчымасць праяўлення суб’ектам сваёй волі на аснове пазнання законаў развіцця прыроды і грамадства.
Суадносіны свабоды і неабходнасці.
2. Дзяржаўная незалежнасць, суверэнітэт.
Барацьбіты за свабоду народа.
3. Адсутнасць абмежаванняў, якія звязваюць грамадска-палітычнае жыццё і дзейнасць грамадства або яго членаў.
С. выбару веравызнання.
С. слова.
4. Увогуле — адсутнасць якіх-н. абмежаванняў у чым-н., асабістая незалежнасць, самастойнасць.
Поўная с.
5. Стан таго, хто не знаходзіцца ў заключэнні, у няволі.
Выпусціць на свабоду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няво́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які зроблены, адбыўся не наўмысна; выпадковы, міжвольны. Нявольная памылка.
2. Які адбываецца не па сваёй волі; вымушаны. Тугою замаркочвалася сэрца паэта, калі ён успамінаў эмігрантаў, нявольных у сваім расстанні з радзімай.Лойка.
3. Тое, што і паднявольны (у 1 знач.). Гэты гром [рэвалюцыі] разбудзіў ўсіх нявольных людзей, Асвяціў бліскавіцай ім шлях.Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лю́див разн. знач. лю́дзі, -дзе́й ед. нет;
молоды́е лю́ди малады́я лю́дзі;
◊
на лю́дях на людзя́х, пры людзя́х;
вы́биться в лю́ди вы́біцца ў лю́дзі;
лю́ди до́брой во́ли лю́дзі до́брай во́лі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Высочваючы, дачакацца з’яўлення каго‑, чаго‑н.; падпільнаваць. [Грачова:] — Ноч спаць не буду, а падсцерагу... падсцерагу, як.. [хлопец] цябе дадому прывядзе. І раскажу, усё яму вылажу.Ракітны.А летам сын гуляў на волі, Хадзіў па лесе і па полі, І вось раз Насцю падсцярог.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сілко́м, прысл.
Разм. Сілай; супраць волі; гвалтам. У поўдзень сястра і санітаркі заўважылі, што.. [Наталля Пятроўна] хворая, і сілком адаслалі яе дадому.Шамякін.Маці ледзь не сілком упіхнула Сцёпку ў аўтобус.Жычка.Дзяўчыну звязалі і сілком прывялі да князя.Дуброўскі.// Праз сілу, цераз сілу, з цяжкасцю. [Ганначка] цяжка дыхала, але ішла і ішла, сілком перастаўляючы свае ацяжэлыя боцікі.Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
at liberty
а) во́льны, на во́лі
to set prisoners at liberty — вы́пусьціць вя́зьняў на во́лю
б) дазво́лены
You are at liberty to make any choice — Вы мо́жаце вы́браць, што хо́чаце
в) незаня́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГРЭХ,
у рэлігійнай этыцы маральнае зло, якое заключаецца ў парушэнні дзеяннем, словам ці думкай волі Бога. Да граху адносяць невыкананне пэўных рэліг.-царк. нормаў, устаноўленых асобна кожнай канфесіяй. Тэалогія вылучае першародны грэх першых людзей, вынікі якога наследуюць нашчадкі. Сутнасцю праваслаўнага вучэння пра грэх з’яўляецца збавенне, якое магчыма толькі верай і справамі. Лічыцца, што без веры ў Бога, без хрысц. зносін, без хрышчэння нельга заслужыць даравання.
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
а́рышт
(польск. areszt, ад с.-лац. arrestum)
1) узяцце пад варту, пазбаўленне волі;
2) забарона судовымі органамі распараджацца якой-н. маёмасцю або грашовымі сродкамі (напр. накласці а. на тавары).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
праро́к, ‑а, м.
1. Паводле некаторых рэлігійных вераванняў — праведнік волі бога, пасланы богам. [Арцём:] — А сынок ты мой! Скажы мне, каток, які гэта прарок сядзеў у пустыні і крумкачы насілі яму мяса?Колас.
2. Прадказальнік будучыні, вяшчун. Запанавала цішыня, але Малец чамусьці ўспомніў перарваную ўжо каторы раз размову, спытаўся ў Ярошкі: — Слухай, прарок, а чаму ты мне не пагадаў наконт грошай?Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)