шоўк, ‑у; мн. шаўкі, ‑оў; м.
1. Валакно, якое выпрацоўваюць вусені тутавага шаўкапрада.
2. Ніткі або пража з такога валакна ці са штучнага сінтэтычнага валакна. Шоўк-сырэц. □ Перад аперацыяй Людміла выстаўляла на стол усё, што лічыла неабходным. Калі ішла дадому, для другой змены пакідала на сталах ёд, бінты, навакаін, эфір, шоўк зашываць раны, адным словам, усё, што магло спатрэбіцца на аперацыі. Арабей.
3. Тканіна з такіх нітак, пражы ці са штучнага, сінтэтычнага валакна. На .. [дзяўчыне] была сукенка з квяцістага шоўку. Васілевіч. Багата важаць працадні: Нашый сукенак яркіх, Бяры шаўкі — усе яны — Свае, айчыннай маркі. Лужанін. // Разм. Вопратка, адзенне, вырабы з такой тканіны. Там... У аксаміце, золаце і шоўку Гадавалася, расла Панская дачка Марына. Бядуля. Пані злосна чмыхнула. Шаўкамі Зашумела, выскачыла вон. Бялевіч.
4. перан.; чаго. Пра тое, што сваім бляскам, мяккасцю, гладкасцю і пад. нагадвае такія ніткі або тканіну. Ах, хіба гэта не ўсё роўна, абы толькі ты [сын] быў ля мяне, абы рука мая гладзіла паслухмяны шоўк твае галавы, а вочы мае глядзелі ў твае вочы... Сачанка. Я па лесе іду... Рыжых сосен сям’я Над маёй галавой крылле звесіла. Шоўк травы сытым статкам калгасным прымят, — Пастуху тут раздольна і весела. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
trócken
a сухі́
das Hemd ist schon ~ — саро́чка ўжо вы́сахла [суха́я]
das ~e Land — су́ша
die Kéhle ist mir ganz ~ — у мяне́ ў го́рле перасо́хла
2) сухі́ (пра чалавека, словы і. г.д.)
◊ auf dem Tróckenen sein [sítzen*] — разм. сядзе́ць на мялі́ [без гро́шай]
im Tróckenen sein — быць у бяспе́цы
◊ wer im Tróckenen sitzt, lacht über den Régen — ≅ сы́ты гало́днаму не спачува́е
er ist noch nicht ~ hínter den Óhren — ≅ у яго́ яшчэ́ малако́ на губа́х не вы́сахла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
übel
1.
a дрэ́нны, ке́пскі, благі́
mir ist ~ — мне мло́сна, мяне́ ну́дзіць
~ geláunt — не ў гумо́ры, не ў (до́брым) настро́і
~ gesínnt — варо́жа настро́ены, зламы́сны
~ láunig — не ў гумо́ры, без настро́ю
~ néhmen* — vt (D) крыўдава́ць, крыўдзіцца за што-н. (на каго-н.)
~ ríechend — смярдзю́чы, смуро́дны
~ wóllen — vi (D) быць нядобразычлі́вым (да каго-н.), жада́ць зла (каму-н.)
~ wóllend — незычлі́вы
2.
adv дрэ́нна, ке́пска; бла́га
es steht ~ mit ihm [um ihn] — яго́ спра́вы дрэ́нныя
wohl óder ~ — хо́чаш не хо́чаш
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Líppe
f -, -n губа́, pl гу́бы, ву́сны
die ~n hängen* lássen* — надзьму́ць гу́бы, пакрыўдзіцца
die ~n spöttisch [verächtlich] kräuseln — насме́шліва [пага́ры́ліва] скрыві́ць гу́бы
kein Wort soll über méine ~n kómmen* — з маі́х ву́снаў не сарве́цца ні сло́ва, я не скажу́ ні (аднаго́) сло́ва
kein Wort über die ~n bríngen* — не сказа́ць ні (аднаго́) сло́ва
das Wort schwebt mir auf den ~n — сло́ва кру́ціцца ў мяне́ на язы́ку
◊ an j-s ~n hängen* — лаві́ць ко́жнае сло́ва каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Stein
m -(e)s, -e
1) ка́мень
◊ mir fiel ein ~ vom Hérzen — у мяне́ бы́ццам гара́ з плячэ́й звалі́лася
j-m ~e in den Weg légen [róllen] — рабі́ць каму́-н. перашко́ды
2) ко́стачка (у пладах)
3) шахм. фігу́ра; ша́шка
der ~ der Wéisen — філасо́фскі ка́мень
◊ bei j-m éinen ~ im Brett háben — мець до́брую рэпута́цыю ў каго́-н.
~ und Bein schwören — кля́сціся ўсі́м на све́це, кля́сціся і бажы́цца
es friert heute ~ und Bein — разм. сёння траску́чы маро́з
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
áufgehen
* vi (s)
1) узыхо́дзіць (пра сонца)
2) падыма́цца
der Vórhang geht auf — засло́на падыма́ецца
ein stárker Wind geht auf — падыма́ецца мо́цны ве́цер
3) адчыня́цца, адкрыва́цца (тс. перан.)
die Áugen gíngen mir auf — у мяне́ адкры́ліся во́чы, я зразуме́ў
4) мед. прарва́цца (пра нарыў); адкрыва́цца (пра рану)
5) распуска́цца (пра пупышкі)
6) развя́звацца, распо́рвацца, расшпі́львацца
7) матэм. дзялі́цца
8) быць захо́пленым (чым-н. – in D)
in der Árbeit ~ — з галаво́й акуну́цца ў пра́цу [рабо́ту]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
злама́ць сов.
1. в разн. знач. слома́ть; (сломать совсем или во многих местах) искове́ркать; (измучить — ещё) излома́ть;
з. ца́цку — слома́ть игру́шку;
з. нагу́ — слома́ть но́гу;
~ма́лі ўвесь плот — излома́ли весь забо́р;
з. жыццё — излома́ть жизнь;
хваро́ба ~ма́ла мяне́ — боле́знь излома́ла меня́;
2. прям., перен. слома́ть; сломи́ть;
бу́ра ~ма́ла стары́ дуб — бу́ря сломи́ла ста́рый дуб;
го́ра не ~ма́ла яе́ — го́ре не сломи́ло её;
з. во́лю — сломи́ть во́лю;
з. упа́ртасць — слома́ть (сломи́ть) упря́мство;
3. слома́ть, сломи́ть; смять;
з. праці́ўніка — слома́ть (сломи́ть, смять) проти́вника;
◊ з. сабе́ галаву́ (шы́ю) — слома́ть себе́ ше́ю;
чорт нагу́ зло́міць — чёрт но́гу сло́мит;
з. хрыбе́т — (каму) слома́ть хребе́т (кому);
ду́рань і мя́ла зло́міць — посл. дура́к и пест слома́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
лічы́ць несов.
1. в разн. знач. счита́ть; (высказывать суждение — ещё) полага́ть; предполага́ть; (за кого, что — ещё) принима́ть;
л. да дзесяці́ — счита́ть до десяти́;
хло́пчык до́бра лі́чыць — ма́льчик хорошо́ счита́ет;
л. гро́шы — счита́ть де́ньги;
лічу́, што мая́ пра́ўда — счита́ю (полага́ю), что я прав;
я лічу́ яго́ сваі́м ся́брам — я счита́ю его́ сво́им дру́гом;
за каго́ ты мяне́ лі́чыш? — за кого́ ты меня́ принима́еш?;
2. в знач. вводн. сл. почита́й, счита́й;
ён, лічы́, ужо́ даро́слы — он, почита́й, уже́ взро́слый;
◊ л. за нішто́ — ни во что не ста́вить;
л. варо́н — счита́ть воро́н;
л. мух — счита́ть мух;
л. дні — счита́ть дни;
кураня́т уво́сень лі́чаць — цыпля́т по о́сени счита́ют
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
рабо́та ж., в разн. знач. рабо́та;
р. машы́ны — рабо́та маши́ны;
р. сэ́рца — рабо́та се́рдца;
у мяне́ мно́га ~ты — у меня́ мно́го рабо́ты;
адзі́нка ~ты — физ. едини́ца рабо́ты;
се́льскагаспадарчыя ~ты — сельскохозя́йственные рабо́ты;
фартыфікацы́йныя ~ты — воен. фортификацио́нные рабо́ты;
здаць ~ту ў тэ́рмін — сдать рабо́ту в срок;
р. вядо́мага мастака́ — рабо́та изве́стного худо́жника;
пісьмо́вая р. — пи́сьменная рабо́та;
дыва́н то́нкай ~ты — ковёр то́нкой рабо́ты;
○ прымусо́выя ~ты — принуди́тельные рабо́ты;
◊ р. гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;
пусці́ць у ~ту — пусти́ть в рабо́ту;
гэ́та не р. — э́то не де́ло;
~ты па го́рла — рабо́ты по го́рло;
браць у ~ту — брать в оборо́т (в рабо́ту);
р. з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
су́праць
1. предлог с род. п. про́тив; (при указании на местоположение — ещё) напро́тив;
ха́та с. шко́лы — изба́ про́тив (напро́тив) шко́лы;
ён настро́ен с. мяне́ — он настро́ен про́тив меня́;
с. яго́ спадзява́нняў — про́тив его́ ожида́ний;
ляка́рства с. прасту́ды — лека́рство про́тив просту́ды;
рост праду́кцыі с. міну́лага го́да — рост проду́кции про́тив про́шлого го́да;
2. предлог с род. п. вопреки́ (чему), проти́вно (чему);
зрабі́ць с. сумле́ння — поступи́ть вопреки́ (проти́вно) со́вести;
3. в знач. сказ. про́тив;
хто с.? — кто про́тив?;
4. в знач. сущ. про́тив;
узва́жыць усе́ «за» і «с.» — взве́сить все «за» и «про́тив»;
◊ не с. — не прочь;
гла́дзіць с. шэ́рсці — гла́дить про́тив ше́рсти;
плы́сці с. цячэ́ння — плыть про́тив тече́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)