зблі́зку, прысл.
З блізкай, на блізкай адлегласці; блізка. Разгледзеўшы панну Марыну зблізку, Лабановіч знайшоў, што такой слаўнай дзяўчыны ён яшчэ ні разу не бачыў. Колас. // З блізкай мясцовасці. Чалавек ішоў, відаць, не зусім зблізку і вельмі спяшаўся. Кулакоўскі. Родам .. [Вялічка] быў не тутэйшы, хоць зблізку, але з мясцовасці крыху іншай, як тут. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
статы́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Акцёр, які выконвае на сцэне другарадным ролі без слоў, удзельнік масавых сцэн. Калі была патрэба, усе .. [хлапчукі] выходзілі на сцэну статыстамі. Рамановіч.
2. перан. Асоба, якая адыгрывае зусім малую ролю ў той ці іншай справе, дзейнічае пасіўна. Тым, хто запрашаўся дзеля кампаніі, відаць, апрыкрала роля статыстаў. Навуменка.
[Ад грэч. statos — які стаіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
такела́ж, ‑у, м.
1. Сукупнасць усіх снасцей судна (пяньковых і металічных тросаў).
2. Сукупнасць прыстасаванняў з тросаў, блокаў, ланцугоў для пад’ёму і перамяшчэння грузу. Рыхтуй такелаж, плытагоны! А. Александровіч. // Такелажныя работы. Людзі брыгады Івана Леўкіна не збіраліся кідаць пачатую работу — не даручаць жа такелаж і мантаж фермы якой-небудзь іншай брыгадзе. Дадзіёмаў.
[Гал. takelage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дру́злы ’друзлы’ (БРС), ’азызлы’ (Касп.). Паводле Трубачова (Слав. языкозн., V, 178), відаць, прасл. лексічны дыялектызм бел. мовы. Зыходная форма *drǫzlъjь, якую Трубачоў (там жа) параўноўвае з літ. drumzlùs, drum̃zlinas, drumžlùs ’мутны’. Сюды ж з іншай формай вакалізму і крыху іншай суфіксацыяй адносяцца, паводле Трубачова, і ст.-слав. дрѧселъ, дрѧхлъ, рус. дря́хлый і г. д. Сюды адносіцца і бел. дру́знуць ’друзнуць’ (БРС). Параўн. яшчэ дра́хлы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каба́ська ’ласкальная назва кабана’ (Некр.). Да кабан (гл.); ‑с‑ суфіксальнае або пад уплывам іншай назвы парсюка і адпаведным з’яўленнем ‑с‑. Падрабязней гл. кабусік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
варвары́зм
(гр. barbarismos)
запазычанае ці створанае па ўзору якой-н. іншай мовы слова або выраз, які парушае нормы дадзенай мовы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гомазіго́тнасць
(ад гомазігота)
аднароднасць спадчыннай асновы арганізма, якая паходзіць ад бацькоў, падобных па той ці іншай спадчыннай прымеце (параўн. гетэразіготнасць).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэпарта́мент, ‑а, М ‑нце, м.
1. У царскай Расіі і некаторых капіталістычных краінах — аддзел міністэрства ці іншай вышэйшай дзяржаўнай установы або самастойны орган. Дэпартамент земляробства. Дэпартамент паліцыі.
2. Назва ведамства, міністэрства ў ЗША, Швейцарыі і некаторых іншых дзяржавах. Дзяржаўны дэпартамент.
3. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Францыі. Дэпартамент Сена.
•••
Дзяржаўны дэпартамент — міністэрства замежных спраў у ЗША.
[Фр. dépertament.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заме́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца за мяжой; іншаземны, зарубежны. Замежныя дзяржавы.
2. Які адносіцца да іншай дзяржавы, краіны, належыць ім. Замежны капітал. Замежная мова. Замежная дэлегацыя. // Прывезены з-за мяжы; загранічны, імпартны. Замежны тавар.
3. Звязаны з паездкай за граніцу. Замежная камандзіроўка.
4. Які мае адносіны да вядзення знешняй палітыкі. Міністэрства замежных спраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імане́нтны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Пастаянна ўласцівы той ці іншай з’яве, абумоўлены яе сутнасцю; ўнутраны. Іманентны працэс. □ Што існуюць шматлікія гістарычныя і практычныя ўмовы (не гаворачы ўжо аб іманентных супярэчнасцях капіталізму), якія вядуць і прывядуць значна хутчэй да гібелі капіталізму, чым да ператварэння сучаснага капіталізму ў ідэальны капіталізм, — гэтага я, вядома, і не думаю аднаўляць. Ленін.
[Лац. immanens, immanentis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)