шаўро́н, ‑а, м.
Нашыўка з галуну ў выглядзе вугла на левым рукаве адзення салдат і малодшых афіцэраў (колькасць гэтых нашывак абазначае колькасць гадоў звыштэрміновай службы). Валока.. агледзеў.. пакамечаную, абсыпаную пылам постаць [ворага] з яфрэйтарскім шаўронам на разадраным да локця рукаве. Быкаў.
[Фр. chevron.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАРДЭМАРЫ́Н
(франц. garde-marine літар. марская гвардыя),
званне ў ВМФ Расіі ў 1716—1917. Уведзена Пятром І для выпускнікоў Марской акадэміі пры накіраванні іх на флоцкую практыку (пасля практыкі атрымлівалі афіцэрскі чын). Напачатку прыраўноўваліся да салдат гвардыі і насілі форму Праабражэнскага палка. З 1752 гардэмарынамі наз. выпускнікі Марскога кадэцкага корпуса. У 1906 уведзена званне «карабельны гардэмарын».
т. 5, с. 60
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«БЮЛЛЕТЕ́НЬ ВОЕ́ННО-РЕВОЛЮЦИО́ННОГО КОМИТЕ́ТА ЗА́ПАДНОГО ФРО́НТА» , штодзённая газета бальшавіцкага кірунку. Выдавалася з 27.10(9.11) да канца ліст. 1917 у Мінску на рус. мове. Друкавала загады і распараджэнні Ваенна-рэв. камітэта. Засяроджвала салдат на неабходнасці барацьбы з рэакц. генералітэтам у Стаўцы Вярх. галоўнакамандуючага. Пісала пра ход барацьбы за ўладу з к-тамі выратавання рэвалюцыі, антыбальшавіцкай прэсай і інш.
т. 3, с. 389
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
прабубні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Разм.
1. Невыразна, незразумела сказаць што‑н. Салдат чамусьці адразу зрабіўся вельмі негаваркі, моўчкі закурыў яшчэ раз, нешта прабубніў на развітанне і, не глянуўшы на Максіма, падаўся з купэ. Машара.
2. і без дап. Бубніць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фельдфе́бель, ‑я, м.
У царскай і некаторых замежных арміях — званне старшага унтэр-афіцэра ў пяхоце. [Залыгін:] Фельдфебеля за адвагу далі, смелы! Тры Ягорыі начапілі... Мележ. // Асоба, якая мае гэта званне. Блакітныя льдзінкі воч з захапленнем абводзілі маўклівых памочнікаў, малодшых афіцэраў, фельдфебеля, салдат, паліцэйскіх. Лынькоў.
[Ад ням. Feldwebel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзявя́цера, дзевяцяры́х, дзевяцяры́м, дзевяцяры́мі, ліч. зб.
Дзевяць.
Ужыв.:
а) з назоўнікамі мужчынскага або агульнага роду, якія абазначаюць асобу.
Д. салдат.
Засталося д. калег;
б) з асабовымі займеннікамі ў мн. л.
Нас было д.;
в) з назоўнікамі мн. л., якія абазначаюць маладых істот.
Д. дзяцей.
Д. парасят;
г) з множналікавымі назоўнікамі.
Д. калёс.
Д. сутак;
д) з некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць парныя прадметы.
Д. туфель.
Д. шкарпэтак;
е) без назоўнікаў, калі абазначае асоб мужчынскага і жаночага полу.
Сустрэць дзевяцярых.
Яда на дзевяцярых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
канані́р
(ням. Kanonier, ад фр. canon = гармата)
радавы салдат артылерыст ва ўзброеных сілах некаторых дзяржаў, напр. у Расіі (18 — пач. 20 ст.), у ФРГ.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
яныча́р
(тур. yeničeri = новае войска)
1) салдат рэгулярнай прывілеяванай пяхоты ў султанскай Турцыі (да 1826 г.);
2) перан. узброены ахоўнік дэспатычнай улады, карнік, кат.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыле́ма, ‑ы, ж.
1. Суджэнне, вывад з двума процілеглымі палажэннямі, з якіх неабходна выбраць адно, паколькі трэцяе немагчыма.
2. Становішча, пры якім выбар адной з дзвюх процілеглых магчымасцей аднолькава цяжкі. — А калі б перад табою паставілі такую дылему: салдат ці арыштант? Што выбраў бы? Колас.
[Грэч. dilēmma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіпа́і
(інд. sipachi, ад перс. sepahi = салдат)
наёмныя салдаты англійскага каланіяльнага войска ў Індыі, якое фарміравалася з мясцовых жыхароў у 18 — першай пал. 20 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)