фут, ‑а, м.

Уст. Мера даўжыні, роўная 12 дзюймам (30, 48 см), якая існавала да рэвалюцыі ў Расіі.

[Англ. foot — ступня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэнтра́л, ‑а, м.

Уст. Цэнтральная катаржная турма ў дарэвалюцыйнай Расіі, прызначаная галоўным чынам для палітычных зняволеных. Аляксандраўскі цэнтрал.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кіта́йка ’шаўковая звычайная сіняя тканіну якую прывозілі з Кітая, пазней баваўняная тканіна, якую выраблялі ў Расіі’ (ТСБМ, Бяльк., Федар., Гарэц., Ант., Мал.), ’стужка’ (Доўн.-Зап., Сл. паўн.-зах., Ян., З нар. сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паве́т ’адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў дарэвалюцыйнай Расіі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Касп.). Ст.-бел. поветъ, повятъ (1507 г.) з польск. powiat (Булыка, Запазыч., 247), Польск. слова звязана з вітаць (гл.) (Фасмер, 3, 293).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лу́бачны, -ая, -ае.

1. гл. луб, лубок.

2. Надрукаваны з лубкоў (у 4 знач.).

Лубачныя карцінкі.

○

Лубачная літаратура —

1) танныя і прымітыўныя па змесце масавыя выданні, што выходзілі ў дарэвалюцыйнай Расіі (гіст.);

2) прымітыўная літаратура, разлічаная на непатрабавальны густ (неадабр.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ша́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. У Расіі ў 17—19 стст: часовае палявое чатырохвугольнае ўмацаванне; акоп.

2. Верагодная магчымасць ажыццяўлення чаго-н.

Шанцы на поспех.

Не ўпусціць шанцу.

Апошні ш.

|| прым. ша́нцавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Ш. інструмент.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Найясне́йшы ’свяцейшы (граф, князь)’ — тытул (Гарэц.). З польск. najjaśniejszy (напр., najjaśniejszy królu) ’найдастойнейшы’, што ў сваю чаргу калька з заходнееўрапейскіх моў, параўн. рус. ваша светлость — зварот у царскай Расіі да асоб пэўнага рангу.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ка́мер-ю́нкер, ‑а, м.

Малодшае прыдворнае званне ў царскай Расіі і некаторых манархічных дзяржавах. // Асоба, якая мае гэта званне.

[Ням. Kammerjunker.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

генера́л-пракуро́р, ‑а, м.

Вышэйшы ўрадавы чыноўнік царскай Расіі, які наглядаў за законнасцю дзейнасці дзяржаўнага апарату і ўзначальваў Сенат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

граф, ‑а, м.

Дваранскі тытул у дарэвалюцыйнай Расіі і Заходняй Еўропе, вышэйшы за баронскі. // Асоба, якая мае гэты тытул.

[Ням. Graf.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)