бязлю́ддзе, ‑я, н.

Адсутнасць людзей. [Агата] ў душы рада была, што на такім марозным бязлюддзі трапіўся свой чалавек. Сабаленка. // Недахоп у патрэбных людзях. На бязлюддзі і поп — чалавек. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ле́бедзь, ‑я, м.

Вялікая прыгожая вадаплаўная пералётная птушка сямейства качыных з белым (радзей чорным) апярэннем, з доўгай выгнутай шыяй. Колькі качка ні мудрыся, а лебедзем не будзеш. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

та́таў, ‑ава.

Разм. Які мае адносіны да таты, які належыць тату. Татава шапка. □ Не вярнуўся да дому і татаў брат, дзядзька Пятрусь. Брыль. Татава хата ўсім багата. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зімо́й, прысл.

У час зімы. Рыхтуй летам сані, а зімой калёсы. Прыказка. Калі старанна косяць, то сена зімою не просяць. З нар.

•••

Зімой лёду (снегу) не дастаць гл. дастаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́гаў, ‑ава.

Разм. Які мае дачыненне да бога; божы. Аграномы ды машыны парадкі богавы змянілі. Прыказка. — Памажы вам... — пачынае дзядзька Сымон і не канчае: богавай дапамогі.. [землякопам] не трэба. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цаца́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

У выразе: абяцанка — цацанка, а дурню радасць — прыказка, сэнс якой у тым, што дурань радуецца абяцанню, якое можа не ажыццявіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зляце́ць, злячу́, зляці́ш, зляці́ць; зляці́; зак.

1. Летучы, спусціцца.

Верабей зляцеў з куста.

2. Упасці зверху (разм.).

З. з ганка.

Паперы зляцелі са стала.

3. Узляцеўшы, пакінуць якое-н. месца, вылецець куды-н. далёка.

Птушкі некуды зляцелі.

Прыказка зляцела з вуснаў (перан.).

|| незак. злята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

паве́сціся, -вяду́ся, -вядзе́шся, -вядзе́цца; -вядзёмся, -ведзяце́ся, -вяду́цца; павёўся, -вяла́ся, -ло́ся; павядзіся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Увайсці ў звычай, стаць прывычным.

Так павялося тут здаўна (безас.).

2. з кім. Пачаць вадзіцца з кім-н. (разм.).

З кім павядзешся, ад таго і набярэшся (прыказка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

падма́заць, -ма́жу, -ма́жаш, -ма́жа; -ма́ж; -ма́заны; зак.

1. што. Памазаць знізу або злёгку.

П. падшыпнікі.

П. скавараду.

2. перан., каго (што). Даць каму-н. хабар (разм.).

Не падмажаш — не паедзеш (прыказка).

|| незак. падма́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. падма́званне, -я, н. і падма́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

бая́цца, баю́ся, баі́шся, баі́цца; баі́мся, баіце́ся, бая́цца; бо́йся; незак.

1. Адчуваць страх.

Б. ваўкоў — быць без грыбкоў (прыказка.).

2. чаго. Не пераносіць чаго-н., адмоўна рэагаваць на што-н.

Расліны б. марозу.

3. (з адмоўем) у знач. пабочн. сл. Будзь упэўнены.

Не бойся, я вярнуся жывы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)