заме́рзнуць
1. (зацвярдзець) éinfrieren* vi (s), gefríeren* vi (s), zúfrieren* vi (s);
рака́ заме́рзла der Fluss ist zúgefroren;
2. (памерці ад холаду) erfríeren* vi (s);
3. разм (змерзнуць) fríeren* vi (s);
я зусі́м заме́рз ich bin ganz erfróren [dúrchgefroren]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Tod
m -(e)s, -e смерць, скон
gewáltsamer ~ — гвалто́ўная смерць
bis in den ~ — да сме́рці
in den ~ géhen* — ісці́ на смерць
éines natürlichen ~es stérben* — паме́рці сваёй сме́рцю
den ~ éines Hélden stérben* — паме́рці сме́рцю геро́я
auf Lében und ~ kämpfen — змага́цца не на жыццё, а на смерць
zu ~e erschrécken — напало́хаць да сме́рці
den ~ fínden* — скана́ць, паме́рці
es geht um ~ und Lében — гэ́та пыта́нне жыцця́ і сме́рці
der ~ sitzt ihm im Nácken — ён ужо́ ле́дзьве ды́хае
éinen ~ kann der Mensch nur stérben — два разы́ не паміра́ць, а раз давядзе́цца; раз радзі́ла ма́ці, раз трэ́ба паміра́ці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
paść
I зак.
1. упасці; зваліцца; праваліцца;
2. загінуць; памерці; здохнуць;
3. пачуцца; грымнуць;
padł strzał — грымнуў стрэл;
4. напасці; ахапіць
II незак.
пасвіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
му́ка, ‑і, ДМ му́цы, ж.
1. Фізічная або маральная пакута. Душэўныя мукі. Мукі няпэўнасці. Мукі тугі. // у знач. вык. Аб чым‑н. вельмі цяжкім, пакутлівым. Не жыццё было, а мука, Мы старэлі ў дваццаць год. Грахоўскі.
2. Фізічны здзек, катаванне. Маці ў лагеры смерці разам з намі была, Мук усіх перанесці Там яна не змагла... Смагаровіч. Чым здраднікам быць — лепш у муках памерці. Панчанка.
мука́, ‑і́, ДМ муцэ́, ж.
Прадукт размолу збожжа. Жытняя мука. Пытляваная мука. Кукурузная мука. // Размолатыя або расцёртыя ў парашок якія‑н. жывёльныя ці мінеральныя рэчывы. Фасфарытная мука. Рыбная мука.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скапы́ціцца, ‑пычуся, ‑пыцішся, ‑пыціцца; зак.
Разм.
1. Зак. да капыціцца.
2. перан. Памыліцца, зрабіць што‑н. няправільна. — Мы от тут акурат і баяліся скапыціцца... Шынклер.
3. перан. Паваліцца, упасці. Шчэхула як стаяў, так і скапыціўся, грымнуўшыся на падлогу. Машара. // Захварэць, злегчы. — Бачыш, не ў пару скапыціўся, — сказаў.. [дзядзька Даніла], відаць, думаючы пра тое, што праз тыдзень-два трэба будзе пачынаць сяўбу. Асіпенка.
4. Памерці, згінуць. Вядзьмар жа керхаў, керхаў ды і скапыціўся: відаць, Тодараў дручок быў мацнейшы за яго чары. Якімовіч. І дзед злуецца ды гадае, Калі скапыцяцца паны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стра́шна нареч.
1. в знач. сказ. стра́шно; бо́язно;
мне ста́ла с. — мне ста́ло стра́шно (бо́язно);
2. разг. стра́шно, ужа́сно;
ён выгляда́е с. — он вы́глядит стра́шно (ужа́сно);
ён с. стамі́ўся — он стра́шно (ужа́сно) уста́л;
◊ на лю́дзях і паме́рці не с. — посл. на миру́ и смерть красна́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ско́нчыцца
1. (завяршыцца) zu Énde sein [gehen*] énden, zum Ábschluss kómmen*; áblaufen* vi (s) (пра тэрмін); zur Néige géhen* (пра запас); álle sein [werden] (разм зрасходавацца);
2. (памерці) verschéiden* vi (s), stérben* vi (s);
гэ́тым спра́ва не ско́нчылася damít war die Sáche nicht zu Énde [nicht ábgetan, nicht erlédigt]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
заме́рзнуць і замёрзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. заме́рз, ‑ме́рзла і замёрз, ‑мёрзла; зак.
1. Ператварыцца ў лёд, зацвярдзець ад холаду. Вада ў вёдрах замерзла. □ Усё замерзла пад пялёнкаю Снегу белага, халоднага. Купала. Цяпер, зімою, багна замерзла, і вецер збірае ля кустоў гурбы снегу. Дадзіёмаў. // Пакрыцца лёдам, ледзяной коркай. Рэчка замерзла. Вокны замерзлі. □ Замерзла ноччу шпаркая, крыніца. Багдановіч. // Сапсавацца, выйсці са строю ад холаду. На вадакачцы замерзлі трубы. Матор замёрз.
2. Загінуць, памерці ад холаду. Замерзнуць у полі. □ Галубяняты яшчэ не замерзлі, варушыліся. Брыль. // Моцна азябнуць; прамерзнуць. Шафёр вылез, абышоў машыну, паглядаючы на колы, і загаварыў да Сцяпана: — Замерзлі, дзядзька Лазарук? Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́сахнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. высах, ‑сахла; зак.
1. Стаць сухім, прасохнуць. Памалу высахла зямля, Зарунелі чорныя абрывы. Танк. // Спыніць існаванне, страціўшы вільгаць (пра вадаёмы). Як высеклі лес, дык і раўчук высах. Чарнышэвіч. // Выпарыцца, знікнуць (пра ваду, вільгаць). Слёзы высахлі ў малой, Пачала смяяцца: — Раз не страшна ёй [вавёрцы] адной, Мне чаго баяцца!.. Муравейка.
2. Звяць, засохнуць (пра расліны). Дробныя ігліцы яловых лапак высахлі і асыпаліся, услаўшы дно [ш]алашоў тоўстым пухкім пластом. Колас.
3. перан. Схуднець. Да таго чалавек высах за лета, да таго аброс барадою, што сустрэнь яго хто ў лесе.., то мог бы памерці ад перапалоху. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
развіта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., з кім-чым і без дап.
Абмяняцца развітальнымі словамі, націснуць адзін другому рукі і пад. пры расставанні. Не даходзячы трохі да сяла, прыяцелі развіталіся. Колас. Андрэй, Плаха і Габрусь развіталіся з усімі за рукі, падзякавалі гаспадыні за пачостку і выйшлі з хаты. Гартны. // перан. Расстацца з чым‑н., пакінуць што‑н. надоўга, назаўсёды. Хоць даўно развітаўся са службай марской і ў цывільным хаджу гарнітуры, — горад мой! — уяўляю цябе я парой караблём, што адольвае буры. А. Вольскі. [Лейтэнант:] — Вось каб усе так дзейнічалі, з парушэннямі можна было б развітацца. Корбан.
•••
Развітацца з жыццём (з белым светам) — памерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)