Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АЭРАЗО́ЛЬНАЯ КАТАСТРО́ФА,
рэзкае павелічэнне колькасці аэразоляў у атмасферы, якое можа адбыцца ў выніку прыродных (напр., пры вывяржэнні вулканаў) або штучных (напр., пры буйных ядз. катастрофах) з’яў і суправаджаецца выключнымі па маштабах і адмоўных наступствах парушэннямі экалагічнай раўнавагі ў прыродных сістэмах. Паняцце «аэразольная катастрофа» ўведзена сав. вучоным-геафізікам М.І.Будыкам (1969). Утварэнне ў атмасферы вял. аэразольных зонаў вядзе да рэзкага зніжэння празрыстасці атмасферы і колькасці сонечнай радыяцыі, якая паступае на паверхню Зямлі. Гэта выклікае моцнае пахаладанне і вымярзанне расліннасці на вял. тэрыторыях, масавую гібель жывёл, людзей. Мяркуюць, што аэразольныя катастрофы ўзнікалі на працягу многіх мінулых геал. перыядаў, лічаць, што яны патэнцыяльна магчымыя і ў выпадку ядз. вайны (гл.«Ядзерная зіма»).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІЗО́Н (Bison bison) млекакормячае роду зуброў сям. пустарогіх. 2 падвіды. Быў пашыраны ад паўн.-зах. і цэнтр. Канады на Пд да цэнтр. Мексікі. У 19 ст. амаль знішчаны. Колькасць часткова адноўлена, пераважна на ахоўных тэр. ЗША і Канады (некалькі дзесяткаў тыс. галоў). Акліматызаваны ў цэнтр. Алясцы, завезены ў запаведнік Асканія-Нова.
Даўж. да 3 м, выш. ў карку да 1,9 м, маса да 1 т. Выглядам і біялогіяй падобны да зубра. Тулава моцнае, масіўнае, з высокім «гарбом». Ногі кароткія, тоўстыя. Рогі круглыя, гладкія, чорнага колеру. Поўсць густая, цёмна-бурая, на галаве, шыі і плячах значна даўжэйшая. Палаваспеласць у 2—3 гады. У прыплодзе звычайна адно цяля. Корміцца расліннасцю. Ахоўваецца.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
role[rəʊl]n.
1. ро́ля;
the role of leader ро́ля лі́дара;
a major/key/vital role гало́ўная/ключава́я/жыццёвая ро́ля;
The media play a major role in influencing people’s opinion. Сродкі масавай інфармацыі аказваюць моцнае ўздзеянне на думкі людзей.
2. ро́ля акцёра (у спектаклі, фільме і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ве́рас. Укр.ве́рес, рус.ве́реск, ве́рес, польск.wrzos, чэш.vřes (дыял. таксама břez), серб.вре̑с, вре̑сак і г. д. Прасл.*versъ ’верас’. Роднасныя: лат.vìrsis, vir̂zis, літ.viržỹs ’верас’, vir̃kščiai ’моцнае бадылле бульбы і да т. п.’, лат.virksne ’куст бульбы’, грэч.ἐρείκη (*u̯er‑) ’верас’, ірл.froech ’тс’. Балта-слав. формы ўказваюць не толькі на першапачатковае прасл.*versъ, але і на *verzъ (чэш.дыял.břez, літ.viržỹs, лат.vir̂zis), *verskъ (рус.ве́реск, літ.vir̃kščiai, лат.virksne < *virsk‑), што можа сведчыць аб «праеўрапейскім» паходжанні слова, *versъ, *verzъ < і.-е.*u̯erk̑‑, *u̯erg̑‑. Гл. Фасмер, 1, 296; Траўтман, 362; Фрэнкель, 1264; Махэк₂, 702.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́рат ’нерат’ (Бяльк.). Да не́рат (гл.). Аб мене н > м гл. Карскі, 1, 324.
Ме́рат2 ’д’ябал’ (Уласт). Рус.наўг., цвяр.ме́рет ’тс, нячысцік’. З рус.ме́рек: пск., цвяр. ’трызненне’, ’прывід, здань’, вяц. ’д’ябал’, зах.-рус.мере́кать ’здавацца, уяўляцца’, перм.мерещить ’тс’, вяц.меречить ’намервацца рабіць благое’, балг., макед.мера́к ’моцнае жаданне да чаго-небудзь, цяга, ахвота’. Можна меркаваць, што ‑т у выніку спарадычнага чаргавання ўзыходзіць да ‑k‑ (*мерекʼ > *меретʼ > ме́рат). Да прасл.merk‑/mьrk. Роднасныя і.-е. адпаведнікі: літ.mérkti ’жмурыцца’, лат.mir̃kšţêt ’маргаць’, гоц.maurgis ’ранак’ (Фасмер, 2, 602 і 605). Паводле Уласта (Крывіч, 4, 1923, 30), звязваецца з мара́1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́ра, ‑ы, ж.
1. Вецер вялікай разбуральнай сілы, звычайна з дажджом або снегам. Бура ўзнялася. Бура сціхла. □ Дзед з Сымонам пад вярбою Селі буру пераждаць.Колас.Пералівы ветру пераходзяць у буру.Бядуля.
2.перан. Пра сацыяльныя з’явы вялікай гістарычнай важнасці, якія выклікаюць істотныя перамены ў жыцці грамадства. І вось паўстаў крылаты пралетарый, — І бура ўміг з зямлі змяла цара — драпежніка арла.Крапіва.Раскаты рэвалюцыйнай буры ў пралетарскіх цэнтрах Расіі ўскалыхнулі і Беларусь.Івашын.
3. Шум, крык. Лабановіч дагадаўся, што падлоўчы Баранкевіч падняў у доме буру.Колас.[Насця:] — Што ж гэта, памочнікі мае дарагія, у ясны дзень буру паднімаеце?Мележ.//перан.Моцнае душэўнае хваляванне. Бура, якая бушазала ў душы [Пятра] ўсю дарогу, пакрысе сціхала.Шамякін.//перан.; чаго або якая. Яркае гарачае выяўленне пачуццяў. Пасля буры воплескаў шалёных Мы сябе не помнілі ў фінале І свае сапраўдныя імёны У ролях закаханых называлі.Непачаловіч.
•••
Магнітная бура — раптоўнае кароткачасовае, хуткае і незаканамернае змяненне магнітнага поля Зямлі, звязанае з утварэннем і развіццём па Сонцы цёмных плям.
Бура ў шклянцы вады — моцнае хваляванне, гарачая спрэчка з-за дробязных прычын.
Якой бурай прынесла — пра нечаканае з’яўленне непажаданага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)