ле́пта ж
1. гіст (манета ў Грэцыі) Leptón n -s, Lépta;
2. перан Schérflein n -s, -, Óbolus m -, - або -se;
◊ уне́сці сваю́ ле́птау sein Schérflein béitragen* [béisteuern, spénden], séinen Dréier dazúgeben*, séinen Óbolus entríchten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сярэ́бранік 1, ‑а, м.
Уст. Старажытныя дробная сярэбраная манета.
сярэ́бранік 2, ‑а, м.
Спецыяліст па серабрэнню рэчаў і чаканцы серабра. Прыгожым прыкладам мастацтва сярэбранікаў у XIV стагоддзі з’яўляецца аклад Лаўрышаўскага евангелля. «Беларусь».
сярэ́бранік 3, ‑у, м.
Абл. Дуброўка. Дуброўка, або, як яе завуць у другіх мясцінах, гарлянка, сярэбранік, гартанная трава. Тая самая дуброўка, з дробнымі жоўтымі красачкамі. А ў ёй, аказваецца, поўная аптэка. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лічма́н 1 ’ордэн’, ’медальён’ (Ян., Растарг.), лічба́н ’манета ў прывесках на каралях’ (Нас.). Укр. личма́н ’старэйшы пастух авечак’, ’буйная металічная аздоба, якую жанчыны носяць на шыі’, рус. новарас. ли́чман ’старэйшы пастух авечак’, перм. ’чалавек з крупным тварам’, бран. ’жэтон’, зах.-бран. ’ордэны, медалі’, курок., арханг. ’вельмі дробная манета’. Фасмер (4, 242–243) мяркуе, што ўкр. і рус. лексемы запазычаны з польск. liczman ’металічная бляха, пры дапамозе якой лічылі’, ’металічная бляшка, якая замяняе капейкі ў гульні’, ст.-польск. ’рахункавод’ — а гэта (ад liczyć ’лічыць’) можа быць частковай калькай лац. calculus ’каменьчык для лічэння’. Да лічы́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ман гл. Сцяцко (Афікс. наз., 54). Трубачоў (Эт. сл., 15, 85) прасл. ličьmanъ выводзіць з likъ, ličiti > лічы́ць (гл.). Суфікс ‑man‑ да і.-е. *‑men‑.
Лічма́н 2 ’чалавек з тварам у высыпцы і струпах’ (М. Шаховіч, в. Сакі (бельск., ПНР) // Наша ніва. № 16. 1978. С. 4) — у выніку пераносу семантыкі лічма́н 1 ’круглыя металічныя манеты, якія падобны да струпоў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пя́тка 1 ’пята; задняя частка касы; тупы канец яйца; запятак; задні капыток у каровы’ (Нас., Касп., Шат.; Бяльк.; докш., смарг., бяроз., лях., лід., Сл. ПЗБ). Вытворнае ад пята (гл.).
Пя́тка 2 ’пяцёрка’ (астр., швянч., Сл. ПЗБ; Стан.), ’пяць рублёў’ (Касп.). Форма з першым значэннем, напэўна, пад уплывам польск. piątka ’пяцёрка (у тым ліку адзнака)’, другое значэнне на базе ўтварэння ад пяць (гл.) па тыпу пята́к ’дробная манета’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Та́лент ’надзвычайныя здольнасці’; ’чалавек з надзвычайнымі здольнасцямі’ (ТСБМ), ’прыродны дар, здольнасць’, ’пакліканне’ (Ласт., Сл. ПЗБ), тале́нт ’тс’ (Байк. і Некр.), та́лінт ’здольнасць да нейкага майстэрства ці мастацтва’ (Варл.). Праз польск. talent, з франц. talent ’здольнасць, прыродны дар’, што да лац. talentum ’грэчаская мера вагі і грашовая адзінка’ < грэч. ταλαντον ’тс’, гл. талант. Развіццё значэння ад ’каштоўная манета’, ’каштоўны дар’ да ’прыродны дар’, ’выключныя здольнасці’ (Брукнер, 564; Длугаш-Курчабова, 493).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дубло́н
(фр. doublon, ад ісп. doblon, ад doble = падвойны)
даўнейшая іспанская залатая манета, роўная двум пістолям2 1, якая чаканілася ў 16—19 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
сце́рціся сов.
1. в разн. знач. стере́ться;
фа́рба сцерлася — кра́ска стёрлась;
на́дпіс сцёрся — на́дпись стёрлась;
мане́та сцёрлася — моне́та стёрлась;
с. ў па́мяці — стере́ться в па́мяти;
2. (размельчиться) стере́ться, истере́ться;
3. разг. пропа́сть;
парася́ ~лася — поросёнок пропа́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
gángbar
a
1) прахо́дны
2) хадавы́, хо́дкі, ужыва́льны
die Münze ist nicht mehr ~ — мане́та знята з абарачэ́ня
ein ~es Theáterstück — папуля́рная п’е́са
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
а́льбус
(лац. denarius albus = белы дэнарый)
высакапробная сярэбраная манета, якая з 2-й пал. 14 ст. выпускалася ў дзяржавах Ніжняга Рэйна, пазней у іншых нямецкіх дзяржавах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Héller
m -s, - уст. ге́лер (дробная манета)
kéinen blútigen [róten] ~ háben — не мець ні граша́ ў кішэ́ні
er ist kéinen ~ wert — грош яму́ цана́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)