пракусі́ць, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што.
Упіўшыся зубамі, нанесці глыбокую рану; наскрозь прагрызці. Сабака пракусіў нагу. □ [Марта] да крыві пракусіла ніжнюю губу. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інфа́ркт, ‑у, М ‑кце, м.
Ачаг амярцвення ў тканках, выкліканы спыненнем прытоку крыві ў выніку спазмы або закупорвання сасудаў. Інфаркт сардэчнай мышцы.
[Ад лац. infarctus — напоўнены.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запе́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад запячы.
2. у знач. прым. Засохлы, загусцелы. На выцвілых гімнасцёрках — .. згусткі запечанай крыві. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІПЕРЭМІ́Я
(ад гіпер... + грэч. haima кроў),
павелічэнне крованапаўнення органа ці тканкі. Адрозніваюць гіперэмію артэрыяльную і вянозную.
Артэрыяльная (актыўная) гіперэмія бывае пры ўзмоцненым прытоку крыві на расшыраных сасудах. Прычыны: павышаная адчувальнасць сасудаў да фізіял. Раздражняльнікаў, уплыў надзвычайных раздражняльнікаў (бактэрыяльныя таксіны, высокая т-ра, прадукты тканкавага распаду і інш.); у чалавека вял. ролю маюць псіхагенныя фактары (сарамлівасць, гнеў і інш.). Прыкметы: расшырэнне дробных сасудаў, павелічэнне іх колькасці і пульсацыі, пачырваненне (напр., гіперэмія твару), павышэнне мясц. крывянога ціску, абмену рэчываў, мясц. т-ры, паскарэнне плыні крыві, узмацненне лімфазвароту і інш. Пры паталаг. зменах у сасудах пры артэрыяльнай гіперэміі можа быць кровазліццё. Вянозная (пасіўная, застойная) гіперэмія бывае пры парушэнні адтоку крыві па венах пры нязменным прытоку ў выніку сціскання вянознай сценкі (рубец, пухліна, варыкознае расшырэнне вен, ацёк і інш.), аслабленай сардэчнай дзейнасці. Характарызуецца запаволеннем плыні крыві (да поўнага яе спынення). Развіваецца кіслароднае галаданне тканак, павышаецца пранікальнасць сасудзістай сценкі, утвараецца ацёк. Працяглы застой крыві і ацёк могуць прывесці да атрафіі парэнхімы органа.
А.С.Лявонава.
т. 5, с. 258
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАНІ́ЛАЎ Іван Пятровіч
(н. 27.9.1924, в. Ляжыткавічы Драгічынскага р-на Брэсцкай вобл.),
бел. вучоны ў галіне гематалогіі і пералівання крыві. Д-р мед. н., праф. (1972). Акад. Міжнар. акадэміі інфарм. працэсаў і тэхналогій (1995). Скончыў Мінскі мед. ін-т (1955). У 1964—74 дырэктар Бел. НДІ гематалогіі і пералівання крыві. З 1990 у НДІ радыяцыйнай медыцыны, з 1993 кіраўнік Рэсп. цэнтра гемафіліі. Навук. працы па гематалогіі, пульманалогіі, трансфузіялогіі, праблемах згусальнасці крыві.
Тв.:
Трансфузионная терапия в клинике внутренних болезней. Мн., 1975;
Хронический бронхиг. Мн., 1989 (разам з А.Э.Макарэвічам).
т. 6, с. 39
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
zew, ~u
м. кліч; заклік;
zew krwi — голас крыві
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пазліпа́цца, ‑аецца; зак.
1. Зліпнуцца — пра ўсё, многае. Валасы пазліпаліся над ілбамі ад крыві. Галавач.
2. перан. Заплюшчыцца — пра ўсё, многае. Павекі пазліпаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кімо́граф, ‑а, м.
1. Прыбор для графічнай рэгістрацыі ціску крыві, скарачэння мышцы і інш.
2. У эксперыментальнай фанетыцы — прыбор для запісу крывой гукаў.
[Ад грэч. kyma — хваля і graphō — пішу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малакро́ўе, ‑я, н.
Хваравіты стан, які характарызуецца памяншэннем колькасці крыві або якасным змяненнем яе саставу (памяншэннем колькасці чырвоных крывяных цельцаў і гемаглабіну); анемія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыва́вы, -ая, -ае.
1. Напоўнены, пакрыты кроўю, з прымессю крыві.
К. мазоль.
Крывавая рана.
2. Які суправаджаецца кровапраліццем, гібеллю многіх людзей.
Крывавае злачынства.
К. бой.
3. Які ўчыніў многа забойстваў.
К. кат.
4. перан. Вельмі пакутлівы, цяжкі.
Крывавая праца.
К. пот.
|| наз. крыва́васць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)