1) рознабаковы, усёабдымны (напр. у-ыя здольнасці, у. спецыяліст);
2) прыгодны для многіх мэт, з разнастайным прызначэннем (напр. у. станок, у. магазін).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
figure1[ˈfɪgə]n.
1. фігу́ра
2. асо́ба, дзе́яч;
He was a prominent figure of his time. Ён быў выдатным дзеячам свайго часу.
3. лі́чба
4. чарцёж; малю́нак
5.pl.figuresinfml арыфме́тыка;
have a head for figures мець арыфметы́чныя здо́льнасці
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зняме́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Пазбаўлены здольнасці гаварыць (ад здзіўлення, страху, нечаканай радасці і пад.); анямелы. [Тамара] стаяла сярод пакоя белая, як сцяна, знямелая.Арабей.
2. Які страціў адчувальнасць, гібкасць; здранцвелы. [Вісарыён] не мог павярнуць галавы, так балела знямелая шыя.Самуйлёнак.
3.перан. Застылы, пануры, маўклівы. Сярод цішы начной знямелай Калыска скрыпнула — раз, два.Колас.Трынаццаты дзень у дарозе. Трынаццаты дзень сярод знямелых гор.«Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаву́чка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑чцы, Т ‑ай (‑аю), ж.
Той (тая), хто навучыўся чаму‑н. самастойна, без сістэматычнага павучання, без кіраўніка. Бяляўскі быў здольны музыка і таленавіты кампазітар-самавучка, які як сведчыць аўтар кнігі, па-свойму выконваў славутыя паланезы.С. Александровіч.Дзядзька Нічыпар тым часам яшчэ з большым азартам паказваў свае здольнасці мясцовага самавучкі.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разумо́вапрысл.гл. разумовы
1., 2.разумо́вы
1. (які звязаны з разумовай дзейнасцю) géistig, Géistes-;
разумо́вая здо́льнасці géistige Fähigkeiten;
2. (уяўны) ínnerlich;
3. (мысліцельны) Denk-;
4. (пазнавальны) kognitív;
разумо́ва апара́т Dénkapparat m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
асляпі́ць
1. (пазбавіць зроку) blénden vt, des Áugenlichts beráuben;
3. (пазбавіць здольнасці разумець што-н.) in die Írre führen; verblénden vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
алексі́я
(н.-лац. alexia, ад гр. а- = не + leksis = слова)
мед. страта здольнасці чытаць з прычыны ачаговага паражэння галаўнога мозгу; часта спалучаецца з аграфіяй і афазіяй.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АКСАЛО́ТЛЬ
(ацтэкскае літар. вадзяная цацка),
лічынка тыгравай амбістомы. Жыве ў вадаёмах Цэнтр. Амерыкі.
Даўж. 20—25 см. Здольная да размнажэння (гл.Неатэнія). Мае шчэлепы. Да сярэдзіны 19 ст. лічыўся самастойным відам (упершыню ператварэнне ў амбістому назіралі ў 1865). Страта здольнасці аксалотля да нармальнага ператварэння — вынік недастатковага развіцця шчытападобнай залозы; дабаўленне ў ежу або ін’екцыя гармону гэтай залозы прыводзіць да ператварэння аксалотля ў амбістому. Кладзе да 500 яец. Выкарыстоўваецца для доследаў у біялогіі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕС Герман Іванавіч
(7.8.1802, г. Жэнева, Швейцарыя — 12.12.1850),
рускі хімік, адзін з заснавальнікаў тэрмахіміі. Акад.Пецярб.АН (1830). Скончыў Дэрпцкі ун-т (1825). З 1830 праф.Пецярб.тэхнал. ін-та, у 1832—49 — Пецярб. горнага ін-та. Адкрыў асн. закон тэрмахіміі (гл.Геса закон), некалькі новых мінералаў (у яго гонар тэлурыд серабра названы гесітам), цукровую к-ту (1837). Даследаваў каталітычныя здольнасці плаціны, састаў каўказскай нафты.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАРАЖЦО́Ў Мікалай Мікалаевіч
(28.4.1881, г. Іркуцк, Расія — 9.8.1941),
савецкі хімік-арганік, адзін з арганізатараў анілафарбавальнай прам-сці. Скончыў Харкаўскі тэхнал.ін-т (1904). У 1904—18 выкладаў у розных ун-тах Расіі (праф. з 1917). З 1916 арганізатар і кіраўнік лабараторыі «Рускафарба», з 1924 у Маскоўскім хіміка-тэхнал. ін-це. Навук. працы па хіміі фарбавальнікаў, іх будове, здольнасці афарбоўваць прыродныя валокны. Аўтар манаграфіі «Асновы сінтэзу прамежкавых прадуктаў і фарбавальнікаў» (1934). Дзярж. прэмія СССР 1952.
