кружны́, ‑ая, ‑ое.
Абходны, акольны, больш далёкі (пра шлях, дарогу і пад.). Кружная дарога. □ [Марцаліс] не пайшоў напрасткі, а выбраў кружны шлях — больш доўгі і больш пэўны. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
szmat, ~u
м. кавалак;
szmat czasu — доўгі час;
szmat drogi — добры кавалак дарогі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
наста́віцца, ‑стаўлюся, ‑ставішся, ‑ставіцца; зак.
Разм. Накіраваць пільны і доўгі позірк на каго‑н. — Не Кастусь, а ты будзеш араць! Зразумеў? — наставіўся вачыма на пана Габрыэля Чаравака. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
tramp1 [træmp] n.
1. бадзя́га, валацу́га;
live as a tramp бадзя́жнічаць
2. до́ўгі пахо́д пе́шшу;
go for a tramp ісці́ ў пахо́д
3. ця́жкія кро́кі, ту́пат
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Махале́я ’доўгі, нецікавы расказ’ (Бяльк.), ’хлусня’, ’хлус’ (Юрч.). Да махлява́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ея гл. Сцяцко, Афікс. наз., 36–37. Гл. таксама і махале́й.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расшво́рка, расшаво́рка, рашво́рка ’доўгі брусок, што злучае заднюю вось з перадком’, ’від калёс для перавозкі доўгіх дроў’ (Сцяц.; в.-дзв., Шатал.). Да рашворка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шэзло́нг
(фр. chaise longue = літар. доўгі стол)
лёгкае рассоўнае крэсла з пакатай спінкай і прадаўгаватым сядзеннем, у якім можна адпачываць паўлежачы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
адбараба́ніць, -ню, -ніш, -ніць; зак.
1. Кончыць барабаніць.
2. што і без дап. Паспешліва, невыразна прачытаць, выступіць і пад. (разм.).
А. адказ.
3. Адслужыць, адпрацаваць доўгі час на якой-н. цяжкай або малацікавай службе, рабоце (разм.).
А. дзесяць гадоў на будаўніцтве.
4. каго і без дап. Хутка прайсці, праехаць; завезці.
А. пехатою пяць кіламетраў.
А. на машыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шлейф, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Доўгі падол жаночай сукенкі, які цягнецца ззаду.
2. перан. Тое, што цягнецца, сцелецца за чым-н.
Вадзяны ш. за цеплаходам.
Ш. газу.
3. Комплекс навясных і прычапных агрэгатаў да самаходнай машыны (спец.).
Ш. машын для трактара.
|| прым. шле́йфны, -ая, -ае (да 1 знач.) і шле́йфавы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Дэ́ўжар ’далечыня’ (Сцяшк.), ’надта доўгі’ (Сцяц.). Зыходным з’яўляецца *даўжа́р (< *dьlžarь) да до́ўгі. Пасля перанясення націску на першы склад нібы «аднавіўся» вакалізм э (якога там ніколі не было!). Параўн. у фанетычным плане барса́ць, але бэ́рсаць (замест бо́рсаць). Такога ж паходжання і дэўш (дакладней, дэўж) ’даўжыня’ (Сл. паўн.-зах.): < *dьlžь (параўн. дэўж ’даўжыня’, Жд. 2). Лексема *dьlžь — прасл. слова (параўнальны матэрыял, але без бел. гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 211–212).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)