абвінава́ўца, ‑ы, Т ‑ам, м.
Асоба, якая падтрымлівае абвінавачванне ў судовым працэсе. Дзяржаўны, грамадскі абвінаваўца. □ Нарэшце ў Галі нібы прарэзаўся гнеўны голас, і яна пачала гаварыць не як сведка, а як абвінаваўца. Сабаленка. // Той, хто выкрывае перад грамадскасцю злачынную сутнасць дзейнасці якой‑н. асобы, сацыяльнай групы або ўкладу жыцця. Абвінаваўца самаўладства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цары́зм, ‑у, м.
Дзяржаўны лад, пры якім вярхоўная неабмежаваная ўлада належыць цару; царскі рэжым. Частка думскіх дэпутатаў.. прапанавала звярнуцца з думскай трыбуны да ўсіх сялян з заклікам аказаць дапамогу думе ў барацьбе з царызмам. Колас. Таксама, як і ўкраінскі народ, стагнаў наш народ пад ярмом польскіх паноў і царызму. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
political [pəˈlɪtɪkl] adj.
1. паліты́чны; дзяржа́ўны;
a loss of political freedom стра́та паліты́чнай свабо́ды;
political parties паліты́чныя па́ртыі;
political rights паліты́чныя правы́
2. звя́заны з палі́тыкай;
a political decision паліты́чнае рашэ́нне
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
По́шліна ’мыта; дзяржаўны грашовы збор за тавары, якія ўвозяцца або вывозяцца’ (ТСБМ, Бяльк., Юрч. СНЛ), ст.-бел. пошлина, рус. по́шлина, стараж.-рус. пошьлина ’старажытны звычай’, пошьлъ ’старажытны, спрадвечны, звычайны’, літаральна: чьто пошьло есть (Праабражэнскі, 2, 119). Параўн., аднак: взял мець со собою по нашей пошлине (Пісьмо Рыжскай рады XIII ст.), што, паводле Станкевіча (Зб. тв., 1, 368), значыла ’як мы паслалі, загадалі, па нашаму загаду’, якое трэба выводзіць з пасылаць, слаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
суд, -а́ і -у, М -дзе́ і -дзе, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. -а́, М -дзе́. Дзяржаўны орган, які разглядае і вырашае грамадзянскія спрэчкі і крымінальныя справы.
Народны с.
Вярхоўны с.
2. -а́, М -дзе́. Судовы працэс, разбор грамадзянскай або крымінальнай справы.
Выступіць на судзе.
Павестка на с.
4. -у, М -дзе. Думка, меркаванне аб чым-н.
С. гісторыі (ацэнкі і думкі будучых пакаленняў; высок.).
|| прым. судо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
machinery
[məˈʃi:nəri]
n., pl. -eries
1) машы́ны
2) дэта́лі або́ ча́сткі машы́ны
3) мэхані́зм -у m.
4) апара́т -у m. (дзяржа́ўны, юрыды́чны і пад.)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
state
[steɪt]
1.
n.
стан -у m.
He is in a state of uncertainty — Ён у ста́не няпэ́ўнасьці
ice is water in a solid state — Лёд
2.
1) гэ́та вада́ ў цьвёрдым ста́не
2) стано́вішча n.; ранг -у m.
3) штат -у m.
the state of Alaska — штат Аля́ска
4) дзяржа́ва, адміністра́цыя f.
3.
v.t.
каза́ць, выка́зваць; заяўля́ць
to state one’s view — вы́казаць свой по́гляд
4.
adj.
дзяржа́ўны
State Department — Дзяржа́ўны Дэпарта́мэнт
state control — дзяржа́ўны кантро́ль
•
- be in a state
- lie in state
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Госкомизда́т (Госуда́рственный комите́т по дела́м изда́тельств, полигра́фии и книжно́й торго́вли) Дзяржкамвы́д, -да м. (Дзяржа́ўны камітэ́т па спра́вах выдаве́цтваў, палігра́фіі і кні́жнага га́ндлю).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
дзяржа́ўнасць, ‑і, ж.
1. Дзяржаўны лад, дзяржаўная арганізацыя. Палессе выявіла ў сабе многа людзей, якія ў гады вайны сталі народнымі героямі ў справе змагання беларускага парода за сваю волю і незалежнасць, за сваю нацыянальную дзяржаўнасць. Чорны.
2. Уласцівасць дзяржаўнага. — Тут нават, калі ўжо так гаварыць, справа не ў грашах, а ў справядлівасці, у дзяржаўнасці нашай лініі. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́шліна, ‑ы, ж.
Дзяржаўны грашовы збор за тавары, якія ўвозяцца або вывозяцца. Гандлёвая пошліна. Транзітная пошліна. // Грашовы збор за некаторыя аперацыі, паслугі. Успамін пра тое, як .. [Саша і Пётр] колькі дзён назад пайшлі ў сельсавет запісацца і як у іх не аказалася трох рублёў заплаціць пошліну, заўсёды смяшыў іх. Шамякін.
•••
Забаронныя пошліны (тарыфы) — высокія таможныя пошліны, якія перашкаджаюць прывозу якіх‑н. тавараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)