стопудо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які важыць сто пудоў. Стопудовы груз. // перан. Вельмі цяжкі. У Славіка быццам стопудовы камень сарваўся з душы, паляцеў уніз, пад мост, бразнуўся аб сталёвыя рэйкі і разляцеўся на парашок. Шамякін. // перан. Вельмі багаты. Стопудовы ўраджай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уцёклы, ‑ая, ‑ае.
Абл. Які ўцёк, збег адкуль‑н., беглы. [Выхвалінскі:] «... У чацвер прыйдзе да вас жанчына, хустка на галаве белая, за спінаю кайстра, завуць яе Насця, а прозвішча Бойка і будзе яна быццам пытацца пра ўцёклую карову»... Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ця́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; незак., што, у чым і без дап.
Разумець сэнс падзей, гаворкі і пад.; разбірацца, кеміць. — Пачакайце... Стойце... Годзе... Нешта цямлю я пагана... Крапіва. [Сяржант:] — Хлапчук як быццам з галавой: у ваеннай справе будзе цяміць. Пінчук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэцыды́ў
(фр. récidive, ад лац. recidivus = які вяртаецца)
1) паўторнае праяўленне якой-н. з’явы пасля таго, як яна здавалася, знікла;
2) новае абвастрэнне хваробы пасля таго, калі чалавек быццам бы паправіўся;
3) паўторна зробленае злачынства асобай, якая была пакарана.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ара́кул
(лац. oraculum = прароцтва)
1) жрэц у старажытных грэкаў і рымлян, што прарочыў быццам ад бога, а таксама месца такіх прароцтваў;
2) іранічная назва чалавека, які прадказвае будучае або выказвае меркаванні, што прымаюцца многімі на веру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Няўко́м (невкомъ) ’быццам, хіба ж’ (Нас.), ’нездарма; няўжо’ (Касп.), ’знячэўку, знянацку’ (Мат. Маг.), ня‑ў‑ком жа ’аднак жа не, чаму ж не’ (Гарэц.), рус. смал. невком ’аднак’. Паралельнае да няўчом (гл.) займеннікавае ўтварэнне ад хто (гл.); праблему складае высвятленне шляхоў семантычнага развіцця.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гвалто́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які суправаджаецца гвалтам, прымусам. У Заходняй Беларусі буржуазны ўрад Польшчы праводзіў гвалтоўнае апалячванне насельніцтва. // Выкліканы гвалтам, прымусам. Гвалтоўная смерць.
2. Раптоўны, нечаканы. Гвалтоўны агонь мінамётаў, быццам лапай, пакрыў .. лес. Брыль.
3. Парывісты, бурны. Гвалтоўны вецер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адува́нчык, ‑а, м.
Расліна сямейства складанакветкавых са сцяблом з малочным сокам, жоўтымі кветкамі і пушыстым семем, якое разносіцца ветрам. Каля дарогі раслі адуванчыкі. □ Чатыры леты Прабеглі над бяляваю галоўкай, Якая, быццам спелы адуванчык, Качаецца пад ветрам вольных песень. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампраметава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.
Няславіць каго‑, што‑н. Кампраметаваць увесь род. □ Банда «бацькі Рудольфа» быццам бы супраць акупантаў, але сваімі ганебнымі дзеяннямі кампраметуе партызан. Мікуліч. У заўкоме пачалі шукаць звесткі, якія б кампраметавалі Захара Сцебунёнка. Кавалёў.
[Ням. kompromettieren з фр. compromettere.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́залаць, ‑і, ж.
Залацісты прасвет, залацісты адліў у афарбоўцы. Пабліскваў прозалаццю правы пагон, быццам прышыты да пляча. Пестрак. У ярка-зялёны лісцяны ўбор гаёў прабралася першая прозалаць. Хадкевіч. Серабрыстая нітка — Павуціна плыве. Нехта прозалаць выткаў Па зялёнай канве. Іверс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)