Паганя́ты ’той, хто паганяе запрэжаных жывёл, возчык’ (ТСБМ, Шат., Гарэц., Яруш.). Да паганяць; першапачаткова залежны дзеепрыметнік на ‑т‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пітні́к, пятніца ’той, хто п’е’ (Юрч. СНЛ), рэгіянальнае ўтварэнне ад піць (гл.), марознік лсатнік ’жнец© летнік ’лётчык’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́кавец ‘той, хто спіхвае клопат на другога’ (Рам.). Да ты ці ты́каць 1, 2 (паказваючы на іншага), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нава́тар
(лац. novator = абнавіцель)
той, хто выкарыстоўвае новыя, прагрэсіўныя метады і прыёмы ў сваёй дзейнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
пражэкцёр
(фр. projecteur, ад лац. projectus = кінуты наперад)
той, хто займаецца складаннем нязбытных, неабгрунтаваных праектаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
просто́йI прил.;
1. в разн. знач. про́сты;
хими́чески просты́е тела́ спец. хімі́чна про́стыя це́лы;
проста́я зада́ча про́стая зада́ча;
просто́е пла́тье про́стая суке́нка;
просто́е обраще́ние с ке́м-л. про́стае абыхо́джанне з кім-не́будзь;
просто́й наро́д уст. про́сты наро́д;
просты́е чи́сла мат. про́стыя лі́кі;
2. (простоватый) разг. прастакава́ты, прастава́ты;
◊
просто́й сме́ртный про́сты сме́ртны;
просты́м гла́зом про́стым во́кам;
по той просто́й причи́не, что… па той про́стай прычы́не, што…
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
те́шиться
1. (находить утешение, утешаться) це́шыцца;
2. (забавляться, развлекаться, веселиться) разг. пацяша́цца, забаўля́цца, весялі́цца;
3. (потешаться, издеваться над кем-, чем-л.) разг. здзе́кавацца, кпіць, пацяша́цца (з каго, з чаго);
◊
ми́лые браня́тся — то́лько те́шатся посл. хто каго́ лю́біць, той таго́ чу́біць; хто каго́ каха́е, той таго́ й чапа́е;
чем бы дитя́ не те́шилось, лишь бы не пла́кало чым бы дзіця́ не це́шылася, абы́ не пла́кала.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ДЗМІ́ТРЫЙ АЛЬГЕ́РДАВІЧ
(пасля 1347—99),
князь у ВКЛ, сын Альгерда і Марыі Яраслаўны Віцебскай. Упершыню ўпамінаецца як князь у г. Трубчэўск (на Браншчыне), які разам з г. Старадуб у 1378 добраахвотна здаў свайму брату Андрэю Альгердавічу (на той час прыхільніку Масквы). На баку вял. кн. маскоўскага Дзмітрыя Іванавіча Данскога ўдзельнічаў у Кулікоўскай бітве 1380. Вярнуўшыся ў ВКЛ, прысягнуў на вернасць Ягайлу (16.12.1388). Загінуў у бітве на Ворскле 1399.
М.І.Ермаловіч.
т. 6, с. 125
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРГА́НА-МІНЕРА́ЛЬНЫЯ ЎГНАЕ́ННІ,
гумінавыя ўгнаенні, угнаенні з арган. рэчываў і звязаных з імі хімічна ці адсарбцыйна мінер. злучэнняў. Атрымліваюць апрацоўкай гумінавых кіслот ці матэрыялаў, у якіх яны ёсць (торф, буры вугаль, сланец, глей, перагной), аміякам, аміячнай вадой, аміячнымі растворамі фасфатаў, фосфарнай к-той, калійнымі солямі. Маюць розны састаў і назву: гумафос, гумафоска, торфа-аміячныя ўгнаенні, гуматы натрыю, амонію і інш. Найб. пашыраны торфа-мінеральныя і торфа-аміячна-мінер. ўгнаенні.
т. 1, с. 460
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРАФЕ́МА
(ад грэч. graphē абрыс, контур),
мінімальная структурная адзінка пісьмовай мовы, якая адпавядае фанеме ў вуснай мове. Знаходзіць выражэнне ў літарах і выступае ў розных варыянтах у залежнасці ад стылю пісьма, месца ў слове або сказе. Гэтыя варыянты або літары (вялікія і радковыя, прамыя і курсіўныя) называюць алографамі адной і той жа графемы. Сістэма графемы пэўнага пісьменства ўтварае алфавіт гэтага пісьменства. Тэрмін «графема» ўведзены І.А.Бадуэнам дэ Куртэнэ ў 1912.
А.М.Булыка.
т. 5, с. 412
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)