бадзя́га², -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзя́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -дзя́г.
Бяздомны без пэўнага занятку чалавек.
Хадзіць бадзягам па свеце.
|| прым. бадзя́жніцкі, -ая, -ае і бадзя́жны, -ая, -ае.
Бадзяжніцкае жыццё.
Бадзяжны люд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пакло́ннік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Той, хто з захапленнем пакланяецца каму-, чаму-н.; прыхільнік.
П. мастацтва.
П. чыйго-н. таленту.
2. Закаханы ў каго-н. чалавек.
У яе было многа паклоннікаў.
|| ж. пакло́нніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
першабы́тны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.
П. чалавек.
2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.
Першабытная прырода (некранутая).
3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.
Першабытныя норавы.
|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прані́клівы, -ая, -ае.
1. Які глыбока і правільна разгадвае, разумее што-н.; здагадлівы, прадбачлівы.
П. чалавек.
2. Назіральны, пільны.
П. погляд. П. розум.
3. Які змяшчае ў сабе глыбіню пачуццяў, праўдзівы, шчыры.
Праніклівыя радкі верша.
|| наз. прані́клівасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ра́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся; незак.
Адчуваць радасць, праяўляць радасць, быць у вясёлым, радасным настроі.
Р. веснавому дню.
Р. поспеху.
Чалавек радаваўся, смяяўся.
|| зак. абра́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся, узра́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся іпара́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разва́жны, -ая, -ае.
1. Якому ўласціва развага, роздум; разважлівы.
Дзядзька — чалавек р.: спачатку падумае, а потым скажа.
2. Які змяшчае ў сабе павучанне, параду і пад.
Разважнае слова.
3. Спакойны, паважны, размераны.
Ісці разважным крокам.
|| наз. разва́жнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сапля́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Тое, што і соплі.
2. Дзіця, малы; нявопытны чалавек, які мала ведае жыццё; малакасос (разм., пагард.).
|| ж. сапля́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 2 знач.).
|| прым. сапля́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
то́ўсты, -ая, -ае.
1. Вялікі, значны ў аб’ёме, у абхваце, папярочным сячэнні.
Тоўстая бяроза.
Тоўстая вяроўка.
2. Які мае мажную, паўнацелую фігуру.
Т. чалавек.
3. Пра голас, гук: нізкі, густы.
|| наз. таўшчыня́, -і́, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Няхлю́й, няхлю́я ’неахайны, нехлямяжы чалавек’ (Нас., Гарэц., Бяльк., Сцяшк., Сл. ПЗБ, ДСП, слуц., Жыв. сл.), ’непаваротлівы’ (Грыг.), нехлю́й, нехлю́я ’неакуратны чалавек’ (ТС), нэхлю́я, ныхлю́я ’неахайная жанчына’ (брэсц., Нар. лекс.), сюды ж няўхлю́й, няўхлюя ’неахайны чалавек’ (Бяльк., Мат. Гом.), укр. нехлю́я ’тс’, рус. дан. нехлю́й ’непаваротлівы чалавек’, польск. niechluj, niechluja ’неахайны чалавек’. Відаць, ад няхлюйны ’неахайны, неакуратны’, паралельнага да няхлюдны ’тс’ (Сцяш. Сл.), параўн. таксама польск. niechlujny ’тс’ < *niechludźny, ад chlud (Варш. сл., 3, 263), гл. схлюдны, што, магчыма, сведчыць пра запазычанне (Кюнэ, Poln., 81). Характэрна наяўнасць паралельных форм з ‑к‑: няўклюй ’неахайны, непаваротлівы чалавек’ (астрав., ул. інф.), няўклю́йны ’неахайны’ (там жа), што могуць разглядацца як вытворныя ад *klud (гл. няўклюда). Няясныя адносіны да ст.-чэш. nechla ’пачвара’ (Гебаўэр, Sl. stč.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fiend
[fi:nd]
n.
1) нячы́сты -ага m., нячы́сьцік -а m.; чорт, чарта́ m., д’ябал -ла m.
2) informal чалаве́к, які́ ўцягну́ўся ў не́шта благо́е
dope fiend — наркама́н або́ нарко́тык -а m., вы́людак -ка m. (лю́ты чалаве́к)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)