Verbum

гру́бы, -ая, -ае.

1. Недастаткова культурны, недалікатны.

Грубыя паводзіны.

Грубае абыходжанне.

Груба (прысл.) адказаць.

2. Недастаткова апрацаваны, няўмела зроблены.

Грубая мэбля.

Грубая работа.

3. Прыблізны, не распрацаваны падрабязна.

Г. падлік.

Груба (прысл.) кажучы.

4. Які выходзіць за межы элементарных правіл.

Грубая памылка.

Грубае парушэнне законнасці.

5. Рэзкі, непрыемны на слых.

Г. голас.

○

Грубыя кармы — раслінныя кармы (сена, салома, мякіна і пад.) з адносна малой колькасцю пажыўных рэчываў.

|| наз. гру́басць, -і, ж.

воз, -а, мн. вазы́, вазо́ў, м.

1. Сродак гужавога транспарту, прызначаны для язды і перавозкі грузаў; калёсы.

Класці сена на в.

2. Нагружаныя паклажай калёсы, сані і пад., а таксама колькасць таго, што можа змясціцца на павозцы.

Везці в. сена.

В. дроў.

Што з воза ўпала, тое прапала (прыказка). Цэлы в. навін (перан.: вельмі многа). Вазамі вазіць (надта многа). Цягнуць в. (перан.: выконваць усю асноўную работу).

|| прым. вазавы́, -а́я, -о́е.

кацёл, катла́, мн. катлы́, катло́ў, м.

1. Вялікая металічная пасудзіна круглай формы (для награвання вады, прыгатавання ежы і пад.).

Наліць вады ў к.

2. Пра харчаванне з агульнай кухні.

Ротны к.

Агульны к.

3. Закрытая пасудзіна для ператварэння вады ў пару.

Паравы к.

4. перан. Поўнае акружэнне воінскай групоўкі.

Мінскі «кацёл».

|| прым. катло́вы, -ая, -ае (да 1—3 знач.) і каце́льны, -ая, -ае (да 3 знач.).

Кацельная ўстаноўка.

пераказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -каза́ў, -за́ла; -кажы́; -ка́заны; зак., што.

1. Расказаць, выкласці сваімі словамі што-н.

П. змест паэмы.

2. і з дадан. сказам. Паведаміць пра што-н. вусна; перадаць на словах чыю-н. просьбу, даручэнне і пад.

П. дома ўбачанае ў горадзе.

Перакажыце маім, што прыеду ў выхадны.

3. Расказаць падрабязна, паслядоўна пра ўсё, многае.

П. усе навіны.

|| незак. перака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перака́з, -у, м.

пе́ршы, -ая, -ае.

1. гл. адзін.

2. Першапачатковы, самы ранні, які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.

Першае ўражанне.

Не першага веку (не малады). Прадукт не першай свежасці (пачынае псавацца). П. рэйс.

3. Самы лепшы з усіх у якіх-н. адносінах, выдатны, добры.

П. майстар.

П. гатунак.

4. у знач. наз. пе́ршае, -ага, н. Рэдкая страва (суп, булён і пад.), што падаецца ў пачатку абеду.

З’есці першае.

рэ́зацца, рэ́жуся, рэ́жашся, рэ́жацца; рэ́жся; незак.

1. Рэзаць сябе чым-н. вострым (разм.).

Р. брытвай.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рэзаць, рабіць балюча, муляць (разм.).

Пад кашуляй рэжацца колас.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра зубы, рогі: праразацца.

4. Біцца халоднай зброяй або (перан.) моцна сварыцца (разм.).

5. у што. Гуляць з азартам у якую-н. гульню (разм.).

Р. ў карты.

Р. ў шашкі.

тава́рыш, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек, блізкі каму-н. па агульнасці поглядаў, дзейнасці, умовах жыцця і пад.

Школьны т.

2. Пры савецкай уладзе: грамадзянін, чалавек у грамадстве, а таксама зварот да грамадзяніна (звычайна перад прозвішчам, званнем, назвай прафесіі).

Вітаць таварышаў з дружалюбных краін.

3. каго. У назвах службовых асоб: памочнік, намеснік (уст.).

Т. пракурора.

|| ж. тава́рышка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак (да 1 знач.).

тро́йка, -і, ДМ тро́йцы, мн. -і, тро́ек, ж.

1. Лічба

3.

2. Адзнака паспяховасці вучняў, студэнтаў (разм.).

Атрымаць тройку па матэматыцы.

3. Трое коней, запрэжаных поруч у адзін экіпаж.

Катацца на тройцы.

4. Група з трох чалавек або трох аднародных прадметаў.

5. Касцюм, у які ўваходзяць пінжак, штаны або спадніца, камізэлька.

6. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 3 (трамвай, аўтобус і пад.; разм.).

|| прым. тро́ечны, -ая, -ае (да 3 знач.).

ша́фа, -ы, мн. -ы, шаф, ж.

1. Прадмет мэблі ў выглядзе стаячай скрынкі з дзверцамі для захоўвання чаго-н.

Кніжная ш.

Убудаваная ш. (уробленая ў сцяну). Незгаральная ш. (металічная скрынка для захоўвання каштоўнасцей).

2. Спецыяльнае прыстасаванне ў выглядзе скрынкі са створкай або дзверцамі для сушкі, выпечкі (у плітах) і пад.

Сушыльная ш.

Выцяжная ш.

|| памянш. ша́фка, -і, ДМ -фцы, мн. -і, -фак, ж.

|| прым. ша́фавы, -ая, -ае.

ярлы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Грамата, пісьмовы ўказ ханаў Залатой Арды (уст.).

2. Лісток на чым-н. з указаннем назвы, колькасці, месца вырабу, нумара і пад.

Багажны я.

Бутэлечны я.

3. перан. Шаблонная, стандартная (звычайна адмоўная), надта кароткая характарыстыка, ацэнка каго-, чаго-н.

Гатовыя ярлыкі.

Прыклеіць я. каму-н.

|| памянш. ярлычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 2 знач.).

|| прым. ярлы́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).