нама́заць сов.
1. в разн. знач. нама́зать;
н. хлеб ма́слам — нама́зать хлеб ма́слом;
н. на стале́ — нама́зать на столе́;
не напіса́ў, а ~заў — не написа́л, а нама́зал;
н. гу́бы пама́дай — нама́зать гу́бы пома́дой;
2. подма́зать;
н. ко́лы — подма́зать колёса
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тачы́цца I несов., страд. точи́ться; см. тачы́ць I
тачы́цца II несов.
1. (в земле) ры́ться;
крот то́чыцца — крот ро́ется;
2. (в дереве и т.п.) грызть;
ша́шаль то́чыцца ў стале́ — ша́шель грызёт стол;
3. страд. точи́ться; гры́зться; см. тачы́ць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыскры́нак, ‑нка, м.
1. Скрыначка ў куфры на бакавой сценцы для захоўвання дробных рэчаў. З боку куфра паглядаў чыста выгабляваны прыскрынак, куды складаліся дзявочыя каралі і брошкі... Броўка. Бывала.. адчыняць куфар і пачнуць пераглядаць цікавыя рэчы: пярсцёнкі, што хаваліся ў прыскрынку, дарагія хусткі.., рознакаляровыя стужкі. Колас.
2. Абл. Бакавая скрынка ў стале. У сваім кабінеце застаў [Шэмет] Гаварушку. Той, не чакаючы прыходу Шэмета, рыўся ў шуфлядзе стала. Калі ўбачыў, засунуў прыскрынак і ўсхапіўся. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіпу́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Які кіпіць, нагрэты да кіпення. На стале з’явілася кіпучая смажаніна сала з каўбасою і яечкамі. Пестрак.
2. Бурлівы, пеністы. Кіпучы вадаспад. □ Песня ўздымае Кіпучы вал з глыбінь марскіх. Танк. // Пеністы, іскрысты (пра віно, піва і пад.). За кожным сталом Месца пакінем для нашых сяброў, Чарку пакінем з кіпучым віном. Танк.
3. перан. Дзейны, ажыўлены, напружаны. Кіпучая дзейнасць. □ Наш край кіпучай працай Узмоцнен і сагрэт. Журба. // Палкі, гарачы. Кіпучая натура.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забы́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад забыць.
2. у знач. прым. Які не захаваўся ў памяці. Калісь вясной — такой забытай, даўняй — Надсеклі клён, каб сок салодкі даў ён. Чарнушэвіч.
3. у знач. прым. Пакінуты без увагі; закінуты. Цяпер .. [цэркаўка] стаяла адзінокая, закінутая, забытая. Колас.
4. у знач. прым. Незнарок, па няўважлівасці пакінуты дзе‑н. Па падлозе рассыпаны былі падраныя паперы, а на стале ляжаў грудок кніг — можа забытых, а можа наўмысля пакінутых тут. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разлажы́цца 1, ‑лажуся, ‑ложышся, ‑абжыцца; зак.
Тое, што і раскласціся 1. На ўбітым у сцяну круку віселі аўтаматы, і вусаты разлажыўся на стале чысціць свой наган. Чорны.
разлажы́цца 2, ‑ложыцца; зак.
1. Тое, што і раскласціся 2.
2. Распасціся пад уздзеяннем бактэрый; згніць. Торф, які слаба разлажыўся, на ўгнаенне ў чыстым выглядзе непрыгодны. «Беларусь».
3. перан. Дайсці да поўнага маральнага падзення, распаду, дэзарганізацыі. — Маральна разлажылася, — з іроніяй сказала Ганна. — Гэта табе хацелася сказаць? Так?.. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцячы́ся, ‑чэцца; зак.
1. Пацячы ў розных кірунках па якой‑н. паверхні. Малако расцяклося па стале. □ Разгаліняцца раўчукі, Расцякуцца на спелыя грады. Камейша.
2. перан. Павольна распаўсюдзіцца дзе‑н., па чым‑н.; расплысціся. Прыемны пах расцёкся па кватэры. □ Па целу расцёкся неспакойны халадок, ахапіла прадчуванне блізкай небяспекі. Мележ. // Разысціся ў розныя бакі, падзяліўшыся на асобныя патокі. Па вузенькіх дарогах .. [сасновага] бору расцяклася дывізія. Шашкоў. Потым натоўп, як рака па рукавах, расцёкся па дарожках. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БІЛЬЯ́РД
(франц. billard, ад bille шар),
настольная гульня з шарамі. Вядзецца на пакрытым сукном стале (3,66 х 1,83 м; наз. таксама більярд) з бартамі, якія маюць 6 адтулін (лузаў) з сеткай; некаторыя більярды лузаў не маюць. Радзімай більярда лічаць Індыю і Кітай. Гульня вядзецца шарамі са слановай косці ці пластмасы. Кіем (даўж. 1,5 м) удараюць шары адзін аб адзін, каб загнаць іх у лузы. Існуе некалькі відаў гульні: амер. більярд (пул), англ. (снукер), італьян. (разнавіднасці — фішкі і карамболь); у краінах СНД і Францыі пашыраны рус. (класічны) більярд (разнавіднасці — рус. і маскоўская піраміды, амерыканка).
У шэрагу краін, у т. л. ў Беларусі, більярд лічыцца відам спорту. Праводзяцца спаборніцтвы, у т. л. чэмпіянаты свету. На Беларусі як спорт більярд развіваецца з 1989. Існуе (з 1991) мінская федэрацыя більярда. З 1992 праводзяцца чэмпіянаты Беларусі. Бел. майстры більярда ўдзельнічалі ў чэмпіянатах СССР і свету па рус. більярдзе. На Алімпійскіх гульнях 1996 у Атланце більярд прадстаўлены як паказальны від спорту.
Ю.Г.Лобач.
т. 3, с. 153
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
перакапа́ць сов.
1. в разн. знач. перекопа́ть, переры́ть;
п. агаро́д — перекопа́ть огоро́д;
п. даро́гу — перекопа́ть (переры́ть) доро́гу;
2. (всё, многое) вы́копать, перекопа́ть;
п. усю́ бу́льбу — вы́копать (перекопа́ть) всю карто́шку;
3. переры́ть;
~па́ў усе́ шуфля́ды ў стале́ — переры́л все я́щики в столе́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́ўгаць несов., разг.
1. (перемещать что-л. в разных направлениях) дви́гать, передвига́ть;
2. (двигать чем-л. по поверхности) вози́ть;
не ~гай руко́й па стале́ — не вози́ руко́й по столу́;
3. сова́ть, ты́кать;
с. па́лкай у снег — сова́ть (ты́кать) па́лкой в снег
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)