Са́дла ’сала’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ). Ст.-бел. садло ’тс’. З польск. sadło (Булыка, Запазыч., 292).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сквірчэ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. сквірчэць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Толькі сквірчэнне сала на патэльні ды пах каўбасы прымусілі .. [вага] адысці ад акна. Стаховіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стапі́ць, стаплю, стопіш, стопіць; зак., што.
1. Змяшаць, злучыць адно з другім, падаграваючы разам. Стапіць сала з воскам.
2. Растапіць усё да канца пры награванні. Стапіць масла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Су́днік ’шафа для посуду’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Ян., Мат. Гом.), ’скрыня для захоўвання прадуктаў’ (Нас., Малчанава, Мат. культ., Шн., Мат. Маг.), ’кубел’ (Сл. ПЗБ), ’драўляная пасуда для сала’ (Сцяшк.), ’бочка з накрыўкай для засольвання сала’ (навагр., З нар. сл.), ’паліца’ (Сл. ПЗБ, Шатал.), ’прыстасаванне для сушкі лыжак’ (Сл. ПЗБ). Да судны < суды, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́дмазка ’кавалачак сала ці здору для падмазвання патэльні’ (Сл. Брэс.; хойн., Шатал.). Да пад‑ і мазаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сква́рка, шква́рка ‘падсмажаны або звараны кусочак сала’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Бяльк., Касп., Байк. і Некр., Сцяшк., Жд. 2, Шатал., Сл. ПЗБ, Нар. сл., ТС, ЛА, 4), ‘скрылік сала; кавалак сала’ (Сл. ПЗБ), скваро́к ‘скварка’ (Ян.). Укр. шква́рка, рус. сква́рка, шква́рка, шкво́рка, польск. skwarka, skwarek, в.-луж. šwjerč ‘вытапкі’, н.-луж. šwark, škwark, чэш. škvarek ‘скваркі, вытапкі’, славац. škvarka ‘вытапкі’. Дэвербатыў ад скварыць (гл.) з суф. ‑к(а). Карскі (Белорусы, 157) лічыў запазычаннем праз польск. skwarek з ням. Schwarte ‘свіная шкурка; шкварка’, на якое паўплывала варъ, сквара ‘жар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дае́сці, даем, даясі, даесць; даядзім, даясце, даядуць; пр. даеў, ‑ла; заг. даеш, зак., каго-што.
З’есці да канца. Коні даелі сена. □ [Лёдзя] даела сала, хлеб, выцерла рукі ручніком. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адтапі́ць, ‑таплю, ‑топіш, ‑топіць; зак., што.
1. Падаграваючы, прымусіць згарнуцца, аддзяліцца; стварожыць (пра малако).
2. Ператварыць у вадкі стан; растапіўшы, расплавіўшы, аддзяліць адно рэчыва ад другога. Адтапіць сала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жаўто́к, ‑тка, м.
Густое жоўтае рэчыва ў птушыным яйцы. На снеданне гаспадыня падала яечню: на вялікай скавародцы гарэлі сонцамі паміж апетытных кавалкаў румянага сала штук шэсць жаўткоў. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пашны́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
Разм. Тое, што і пашнарыць. [Бацька] устаў, пайшоў у каморку, пашнырыў там і вярнуўся назад з поўнай місай марынаваных грыбоў і кавалкам сала. Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)