1. Які мае адносіны да чорта, належыць яму. — Вось чортава стварэнне!.. Мусіць, я сапраўды баязлівец, калі нават вароны спалохаўся, — падумаў Валодзя.Ваданосаў.Пекла ўсё ўшчэнт разбіта, знікла чортава ўся світа.Дубоўка.
2.Разм. Вельмі дрэнны, непрыемны; пракляты. Няўжо .. [Барыс] не разумее, што Усевалад мог бы век не бачыць гэтага чортавага пітва, абы толькі якую хвіліну пабыць з Галінак?Скрыган.
3.Разм. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць вялікую колькасць, ужываецца для іх узмацнення. Да чортавай гібелі. Чортава процьма.
•••
Чортава акногл. акно.
Чортава вокагл. вока.
Чортава душагл. душа.
Чортаў сынгл. сын.
Чортаў тузінгл. тузін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Zúfall
m -(e)s, -fälle вы́падак, выпадко́васць
durch ~ — выпадко́ва
blóßer ~ — чы́стая выпадко́васць
ein böser ~ — непрые́мны вы́падак, іро́нія лёсу
der ~ wóllte es, dass… — выпадко́ва зда́рылася так, што…; па во́лі лёсу…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
gorzki
gorzk|i
1. горкі;
~a kawa — кава без цукру;
2. горкі; журботны; цяжкі; непрыемны; балючы;
3. ~a ж. гарэлка;
~a sól хім. англійская соль;
~a wódka! — горка! (вокліч на вяселлі)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ugly
[ˈʌgli]
adj.
1) бры́дкі, непрыго́жы
an ugly house — непрыго́жы дом
an ugly face — бры́дкі твар
2) дрэ́нны, непрые́мны
an ugly task — непрые́мнае зада́ньне
3) небясьпе́чны
an ugly wound — небясьпе́чная ра́на
4) informal з паску́дным хара́ктарам; зласьлі́вы; сварлі́вы, агі́дны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
аса́дак, ‑дку, м.
1. Драбнюткія частачкі якога‑н. рэчыва, якія выдзеліліся з раствору, вадкасці і аселі на дно. І вось чалавек ля горна зняў з сагана зусім круглую бутэльку з вузкім рыльцам, ускалаціў нейкі асадак і паказаў чалавеку з паласой.Караткевіч.
2.перан. Цяжкае, непрыемнае пачуццё, якое застаецца пасля якой‑н. непрыемнай размовы, падзеі і пад. Словы маці неяк ураз змылі ўвесь той непрыемны асадак на душы.Шамякін.На сэрцы.. [Віталя] застаўся нейкі, трывожны асадак.Васілёнак.[Сцепуржынскі].. пасмялеў. Аднак жа брыдкі асадак страху і прыкрасці ў яго астаўся.Чорны.
3.звычайнамн. (аса́дкі, ‑аў). Спец. Горныя пароды, якія ўтварыліся некалі на дне былых вадаёмаў шляхам асядання мінеральных і арганічных рэчываў; асадкавыя горныя пароды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ля́мка1 ’шырокі рэмень са скуры ці моцнай тканіны, які перакідваецца цераз плячо пры перацягванні, пераносцы грузу’, (перан.) ’ярмо, непрыемны абавязак’ (ТСБМ, Нас., Касп., Бяльк., Яруш.). Укр.ля́ма, ля́мка ’тс’, ’шлейка’, рус.ля́мка ’тс’, ’стружка’, ’вяроўка’, ’пятля’, ’торба’, ’рукзак’, ст.-рус.лямка ’лямка’ (XVII ст.). У рус. мове гэта запазычанне з фін.lämsä ’пятля, повад, аркан’, саамск.карэльск.lamca ’вуздзечка’, саамск.нарв.lavčče, коміletš ’пятля’ (Каліма, 153). Больш падрабязна гл. Фасмер, 2, 551.
Ля́мка2 ’пруг з тоўстага сукна’, ’надточаная частка падола ў світцы, спадніцы з іншага матэрыялу’ (Жд. 1, Бяльк., Нас.; смарг., Сл. ПЗБ). Запазычана з польск.lama, lamka ’аблямоўка, абшыты падол адзежыны’ (Слаўскі, 4, 36).
Ля́мка3 ’манішка’ (рас., Шатал.). Да лямка2 (гл.), аднак пры ад’ідэацыі семантыкі лексемы ля́мец ’каўнер’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ця́жка,
1.Прысл.да цяжкі (у 1–6 і 9 знач.).
2.безас.узнач.вык. Пра цяжкі фізічны стан, пачуцці стомы, болю і пад. [Віця] ўстаў з мяха, на якім сядзеў, і адчуў, што яму цяжка стаяць.Чарнышэвіч.Людзям было цяжка думаць, што гітлераўскае звяр’ё можа перарваць штодзённую працу.Чорны.
3.безас.узнач.вык. Пра наяўнасць нягод, пакут і пад. Ды і ці варта цяпер ісці да .. [Волькі] — нагоніш маркоты, калі самому цяжка.Каваленка.// Пра непрыемны стан, у якім хто‑н. знаходзіцца. Мне таксама было цяжка ад усяго таго, што вось-вось пабачыў.Кулакоўскі.
4.безас.узнач.вык. Пра сумны, дрэнны настрой. У Івана таксама на душы было цяжка, а ў галаве варушыліся цэлым роем думкі.Колас.На сэрцы было цяжка.Дамашэвіч.
•••
Цяжка сказацьгл. сказаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2.звычайнамн. (ця́жкасці, ‑ей). Тое, што замінае, перашкаджае ў дасягненні мэты, патрабуе вялікіх намаганняў і сіл; перашкоды, складанасці. Лодку перацягнулі цераз дарогу каля моста без асаблівай цяжкасці.Брыль.[Сакратар райкома], не спяшаючыся, пачаў .. [Зіне] расказваць пра цяжкасці, якія яе сустрэнуць на будоўлі, пра тое, што там яшчэ голае месца і рабіць прыйдзецца ўсё сваімі рукамі.Грахоўскі.
3. Непрыемнае адчуванне чаго‑н. цяжкага (у галаве, грудзях, страўніку). [Костусь] не ведаў, куды яму пайсці цяпер: спаць яму не хацелася. Але ў галаве была цяжкасць ад дзённай утомы.Чорны.// Змрочны, непрыемны настрой, стан. Думы, роздумы, меркаванні і здагадкі адбілі Багдану сон, ахуталі прыкрай цяжкасцю душу.Кулакоўскі.
•••
Без цяжкасці — лёгка, без намаганняў.
З цяжкасцю — з вялікімі намаганнямі, ледзь-ледзь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rough2[rʌf]adj.
1. няро́ўны; шурпа́ты;
rough hands шурпа́тыя ру́кі
2. прыблі́зны;
a rough estimate прыблі́зны каштары́с;
a rough idea прыблі́знае ўяўле́нне
3. няве́тлівы; бу́рны; разбушава́ны;
rough weather не́пагадзь;
a rough game гру́бая гульня́
4. неапрацава́ны;
rough leather нявы́рабленая ску́ра
5. чарнавы́;
a ro ugh draft эскі́з;
a rough copy чарнаві́к
6. ця́жкі, непрые́мны;
He had a rough time. Яму прыйшлося крута.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
gravel
[ˈgrævəl]1.
n.
1) жвір -у m., жарства́f.
2) Med. мачавы́я камяні́
3) Obsol. пясо́к -ку́m.
2.
v.t.
1) высыпа́ць жарство́й
2) ста́віць у тупі́к; бянтэ́жыць, зьдзіўля́ць
3) садзі́ць карабе́ль на меліну́
3.
adj.
1) рэ́зкі, ахры́плы, непрые́мны(пра го́лас)
2) шо́рсткі, жарсьцьвяны́, жві́рысты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)