адра́зу, прысл.
1. Зараз жа, у той самы момант, неадкладна.
Набегаўшыся, сынок а. засынае.
2. Адначасова.
Людзі выйшлі а. з усіх хат.
3. Непасрэдна за чым-н.
А. за хатай малады сад.
4. За адзін раз, з першага разу.
Як усё зрабіць а.?
5. З самага пачатку.
Чалавек а. спадабаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мігра́нты, ‑аў; адз. мігрант, ‑а, М ‑нце, м.
Спец. Людзі або жывёліны, якія мігрыруюць.
[Ад лац. migrans — які перасяляецца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напаўвае́нны, ‑ая, ‑ае.
Напалову, часткова ваенны. За сталом сядзелі людзі ў напаўваеннай форме. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасумне́лы, ‑ая, ‑ае.
Які стаў сумным, сумнейшым. Людзі ўсталі і, пасумнелыя, паніклі галовамі... Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
простанаро́ддзе, ‑я, н., зб.
Уст. Людзі, якія адносяцца да бяспраўнага, непрывілеяванага класа; просты народ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стафа́ж, ‑у, м.
У пейзажным жывапісе — другарадныя элементы кампазіцыі карціны (людзі, жывёлы і пад.).
[Ням. Staffage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заса́да ’скрытае месца; спосаб, людзі, што выкарыстоўваюцца для нечаканага нападу’. Рус., укр. заса́да ’тс’, польск. zasada ’аснова, прынцып’, в.-луж. zasada ’аснова’, ’усаджванне за кімсьці, чымсьці’, чэш., славац. zásada ’аснова, прынцып’, ’пастка’, серб.-харв. за̑сада ’прынцып’, балг. заса̀да ’засада’. Ст.-рус. засада ’атрад войска для абароны ці нападу’ (XVI ст.). Бязафіксны назоўнік з тэматычным ‑а ад дзеяслова zasěsti (< za‑sěd‑ti, гл. сядзець) і чаргаваннем галоснага з далейшай спецыялізацыяй значэння: ’месца і людзі, што сядзяць у гэтым месцы для нечаканага нападу’ > ’спосаб такога нападу’. Лядзяева, Вестник МГУ, 1959, 4, 171; Шанскі, 2, З, 61.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Людзя́ць 1 ’гасцяваць’ (іўеў., Сцяшк. Сл.). Балтызм (калька), параўн. літ. žmonė́tis ’тс’ < žmónės ’людзі’.
Людзя́ць 2, людзя́цца ’жыць, апранацца па-людску’ (воран., Сл. ПЗБ). Відавочна, таксама ўтворана паводле літ. žmõginti ’ачалавечваць’, žmonė́tis ’кантактаваць з людзьмі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
На́валач ’зброд’ (БРС), ’дрэнны, шкодны чужы чалавек’ (Сцяшк.), ’чужыя людзі, перасяленцы’ (стаўбц., З нар. сл.). Укр. на́волоч ’зброд’. Хутчэй за ўсё шляхам адваротнай дэрывацыі ад навалачы́цца ’напрыходзіць, назбірацца’, што ў сваю чаргу ад валачы́цца ’цягацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бра́ція, ‑і, ж., зб.
1. Манахі адной абшчыны або манастыра.
2. з азначэннем. Жарт. Людзі, якіх яднае адна справа, агульныя інтарэсы; людзі аднаго круга. [Чмаруцька:] — Наш начальнік дарогі.. глядзіць, каб мы, мазутная, значыцца, брація, залішне на пуці не вытыркаліся. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)